Ina van de Riet: bedrijvige, kunstzinnige boerin

Een kersverse luchtfoto zou wonderen doen.  Alle grote en kleine gebouwen op het erf van de familie Van de Riet beschrijven, is onbegonnen werk. Je zou het niet zeggen als je over de Wethouder Goselinkstraat rijdt, maar Erve Wessels - zoals het bedrijf heet – bestaat afgezien van het woonhuis uit een wirwar van schuren, bijgebouwen, loodsen en andere optrekjes. Drie generaties Van de Riet wonen en werken er, plus Muts, de eenjarige hond. Mijn nieuwsgierigheid gaat uit naar Ina. Ze is voormalig onderwijzeres van de lagere school in Markvelde, heeft op het erf een grote, speciale moestuin, maakt fraaie mozaïeken, geeft workshops en zo meer. Ze vat haar activiteiten samen onder de naam Atelier Gein.
We beginnen ons bezoek met een rondleiding.
(foto Annabel Jeuring)

'Ik ben snel enthousiast, maar wel met beide benen op de grond'

De brievenbus die ook dienst doet als vogelhuisje bij de oprit naar het erf, is meteen al het visitekaartje van de creatieve Ina Zweers-Van de Riet, zoals ze voluit heet. Het ziet er vrolijk en origineel uit. Even verder valt de grote, nog kale moestuin op en de loods vol met open haardhout. De moestuin is een van de specialiteiten van Ina. Rechts ligt het woonhuis met de prachtige voorkant die je echter vanaf de Wethouder Goselinkstraat niet kunt zien. ‘Ons huis staat verkeerd om’, glimlacht Ina. Ze woont er samen met haar man Gerrit en ook vader Gerrit en moeder Jo wonen er. Eromheen staan allerlei gebouwen, oud en minder oud, klein en groot, kriskras door elkaar. Een aantal dient als opslagruimte, zoals een voormalige bloemenkas en de schöppe, waarin  vroeger varkens werden gemest. ‘Alles waarin we vroeger varkens hielden, staat leeg’, legt Ina uit. ‘Daar zijn we een jaar of tien, twaalf mee gestopt. Het ging niet meer, het kon niet meer uit en al die welzijnsnormen zaten ons in de weg. Schaalvergroting was een optie, maar daar konden en wilden we niet aan meedoen met de tien hectare die we hier hebben.’
Een aantal gebouwen heeft een asbest dak. Ina vertelt dat dit product volop op het erf te vinden was, net als op bijna alle boerenerven in de regio. ‘We hebben al drie keer aan een zogenaamde asbestsanering meegedaan. De vierde komt eraan. Het gaat maar door’, verzucht ze. 

ROOD DAK
Andere gebouwen op het erf hebben een rood dak waaraan je kunt zien dat ze eigendom zijn van Kasteel Weldam. ‘Daaraan zitten allerlei regels vast’, zegt Ina. ‘Je mag er niet zomaar iets aan veranderen. Je moet je aan de regels houden. De andere gebouwen zijn een zogenaamde pachtersinvestering’. De laatste aanwinst die we in de verte zien is de nieuwe schuur waarin duizenden jonge kippen huizen. In totaal worden in die schuur en in de schuur ernaast 27000 op biologische wijze opgekweekt, die na achttien weken verkassen naar een leghennenbedrijf waar ze dan enkele weken later eieren gaan leggen. Ina leidt me rond en vertelt.  Het van oudsher gemengde bedrijf  hoort pas sinds de Tweede Wereldoorlog onder kasteel Weldam, daarvoor was het een Twickelboerderij. In oude geschriften wordt het erf al in 1564 genoemd. In 1893 is het hoofdgebouw voor het laatst verbouwd, zoals een speciale steen in de gevel laat zien. 

Niet zo gek veel Hengeveldenaren weten de finesses van de familie Van der Riet. De oorzaak daarvan is het geloof. Aan de straat waar vroeger de lagere school stond, liggen achter elkaar drie boerderijen van niet-katholieken.  Van de families Van de Riet, Keuper en Slaghekke gingen de kinderen naar de school in Kerspel Goor. Ze waren protestants, wisten de meeste Wegdammers, ze hoorden niet tot de parochie Wegdam en daardoor bleven ze voor veel dorpsgenoten ietwat onbekend. Toen religie een minder prominente rol gingen spelen, richtten genoemde families zich ook meer op het dorp Hengevelde. Logisch, want ze wonen er. 

GROENTE
Van de moestuin die er aan het eind van de winter nogal kaal en troosteloos bij ligt, wil ik meer weten. Ina legt uit. ‘Ons moestuinproject heeft als doel om eerlijke groente te verbouwen. Het gaat om seizoen groenten, maar we telen hier ook vergeten groenten zoals rapen, raapsteel, palmkool en groenlof.  Dat doen we voor een deel samen met de mensen die hieraan meedoen.  We hebben 25 deelnemers die hier voor € 250 per jaar drie hoofdgroenten en een bijgroente kunnen halen. Acht van die 25 deelnemers werken zelf mee. Een seizoen duurt 30 tot 35 weken. Papa is hun steun en toeverlaat. Hij heeft veel kennis van de grond, is een echte landbouwer. Zo’n uitgebreide groentetuin is een agrarische nevenactiviteit van vroeger’, vertelt Ina. ‘Toen had iedere boerderij een grote moestuin. Het verbouwen van eerlijke groente is tegenwoordig een rage. Kijk maar naar Albert Heijn dat volop inzet op biologisch verantwoorde producten. We hebben hier ook een arrangement met Hotel Pierik.’ Ina wijst op het prieel dat dienst doet als ophaalplaats voor de mensen die deelnemen. Ze vertelt ook dat ze in het hoogseizoen rondleidingen en workshops geeft in de moestuin. 

ATELIER
Ina neemt me mee naar het atelier in een voormalige varkensschuur. Het is een fraaie werkruimte waarin meteen opvalt dat mozaïek een andere specialiteit is van de familie. Tot in de wc is te zien hoe deze kunstvorm het leven van Ina en haar familie beheerst. Haar 77-jarige vader Gerrit is aan een lange tafel bezig met een landschap in mozaïek, naar een ontwerp van zijn dochter. In dit bijzondere decor vervolgen we het interview met de bedrijvige, enthousiaste Ina. Ze geeft cursussen, workshops voor jong en oud, hoewel ze desgewenst ook graag op andere plekken in de regio haar passie voor mozaïek etaleert. ‘Ik ben boerin en kunstenaar. Ik zie me zelf overigens niet  als een echte kunstenaar. Ik ben wel handig, maar zo vrij denken als kunstenaars doen om te zeggen wat ze willen zeggen, dat heb ik niet. Ik ben wel creatief, maar kan ook goed organiseren en hou ervan mensen te motiveren en te inspireren. Ik werk mee in de tuin, maar zet er ook de lijnen uit. Een paar weken geleden heb ik meegewerkt aan de kunstmanifestatie Heerlijck Licht in Diepenheim. Samen met Marianne Jonkhans heb ik met de bewoners van de Middenstraat een project gedaan voor dat prachtige evenement.’

Gerrit van de Riet en zijn vrouw Jo van de Riet-Werning die geboren is in Wiene, poseren met hun drie dochters. Vlnr Anja, Ina en Erie (2002).  
Anja is orthopedagoog en woont in Ommen. Ze is single. Erie is getrouwd met Marnix en woont in Heeten. Ze hebben twee kinderen. Erie werkt nog steeds in de agrarische sector.>>

JEUGD
Hoe zag jouw jeugd eruit, vraag ik Ina. ‘Ik ben op 6 december 1964 geboren in ziekenhuis in Hengelo en ben hier opgegroeid. Na mij kregen mijn ouders nog twee dochters. Erie is nu 49 en Anja 46. We gingen naar de lagere school van Kerspel Goor.’

Is jouw vader hier ook geboren?
‘Nee. Hij komt uit Almelo. Daar pachtten mijn grootouders een boerderij van de Graaf van Almelo, maar ze moesten er weg vanwege de stadsuitbreiding. In 1954 zijn ze hier gekomen aan de toenmalige Schoolweg en was het Weldam onze verpachter.’

Hoe was het om hier op te groeien?
‘Dat was top. Ik ben hier nog steeds, dat zegt genoeg. Vrijheid, buiten, dieren. Ik reed paard, kreeg als kind een pony en mocht alles. Spelen, zagen, timmeren, alles kon.  Ik hoefde niet mee te werken, zoals veel andere boerenkinderen. In Hengevelde kwamen we bijna nooit. We speelden met jongens en meisjes van de school. We zaten met acht, negen kinderen in een klas. Onze opvoeding? Nee, die was niet overdreven streng. Ik herinner me nog veel van opa en oma, want we woonden de eerste tien jaar bij elkaar in. Oma heeft me leren lopen. Zij en opa waren streng maar rechtvaardig. Rond 1975 kregen we eigen vertrekken.’

Wat deed je na de lagere school?
‘Ik ging in Goor naar de Leao. Ik kwam in een wilde tijd terecht en bleek veel wilde haren te hebben. We waren vaak bij‘Goor in de bocht’ een culturele werkgroep die in Goor in de voormalige Malberg-school vooral activiteiten voor kinderen en jongeren organiseerde. Ik vond het daar veel leuker dan op school. Op de leao en bij dansschool Reiners kwam ik ook meisjes uit Hengevelde tegen. Ja, ik was er toentertijd als de kippen bij. Alles wat een uitdaging was, vond ik prachtig. Uitgaan, de stad, muziek. Ik was een echte puber en niet de gemakkelijkste voor mijn ouders.
Na de leao heb ik de opleiding Oriëntatie & Schakeling gedaan op de EST in Hengelo. En toen wist ik dat club- en buurthuiswerk mijn ding was en ben toen naar de sociale academie in Hengelo gegaan. Ik deed de richting Cultureel werk. In 1982 heb ik Gerrit leren kennen. In 1986, in het laatste jaar van de sociale academie is Dewi geboren. Daarna zijn we verhuisd naar Hilversum waar ik een baan kreeg bij buurthuis De Steeg. We woonden in Huizen. Maar na een jaar of drie ging de telefoon. Mijn vader vroeg ons of we de boerderij wilden overnemen. Mijn zus Erie zou het aanvankelijk doen, ze had ook de hogere landbouwschool gedaan, maar wilde uiteindelijk het bedrijf toch niet runnen. We hebben er een half jaar over nagedacht en hebben ‘ja’ gezegd. Ik heb de baan opgezegd. Gerrit was zich aan het omscholen, maar voelde ook meer voor het boerenleven en voor de vrijheid die dat met zich meebrengt. We hadden het goed in ’t Gooi, maar gingen toch terug naar Hengevelde. Ik was zwanger van Jort en besloot de pabo te gaan doen. Opa en oma leefden nog, mama en papa en wij erbij. We woonden allemaal in dat grote huis. Daar zijn we begonnen.’

Waarom wilde je onderwijzeres worden, terwijl je al een diploma had van de sociale academie?
‘In het culturele werk kwam ik erachter dat ik bezig was water naar de zee te dragen. Bovendien werd erop bezuinigd. Ik zag dat je in het onderwijs meer kon bijdragen aan de ontwikkeling van jonge mensen. Ik deed de pabo in deeltijd in Enschede, drie avonden in de week en twee dagen stage. Ik studeerde ’s avonds en was overdag bij de kinderen. En als ik er niet was, was Gerrit er. Dat is een voordeel van de vrijheid die je hebt op een boerderij. Na vier jaar had ik mijn diploma. Ik ging als invalster werken in Goor tot er in 1996 een baan vrij kwam op de basisschool in Markvelde. Ik kreeg de groepen 3, 4 en 5 en later werd dat 6, 7 en 8.’

In 2009 ben je daarmee gestopt. Waarom?
‘Omdat ik het systeem van toetsen, registreren, vergaderen, het leerling-volg-systeem onderhouden, nog meer registreren en vergaderen, te knellend vond worden. Je hebt haast geen vrijheid meer. Ik wil met een groep leerlingen allemaal mooie dingen kunnen doen, maar kwam steeds meer in een keurslijf van regels, protocollen en methodes terecht. Iedereen mopperde erover. Dan moet je er iets aan doen of je moet stoppen. Dat laatste heb ik gedaan en nam me voor om er een jaar over te doen om erachter te komen wat ik toen wilde gaan doen. Ik wilde iets bedenken waar onderwijs en zorg in voorkwamen. Ik heb in Naarden een opleiding gevolgd tot innovatief trainer en coach en besloot om hier met de voeten op de grond iets anders te gaan doen. Ik mozaïekte destijds al. Er stond hier op het erf veel leeg, we hadden veel mogelijkheden en van de schuur waarin we nu zitten hebben we een groepsruimte gemaakt. Workshops geven, teambuilding, trainingen, dat is wat ik nu doe en verder runnen we dus de biologische moestuin.’

Jullie noemen je bedrijvigheden ‘Atelier GEIN’ waaronder de moestuin, de workshops voor jong en oud, mozaïek en alle andere activiteiten zijn ondergebracht. Waarom heet het zo?
‘Ik wil mensen graag inspireren, leuke dingen doen, gein maken. Aanvankelijk stond er Atelier GEINspireerd op het visitekaartje. Maar dat snapte vrijwel niemand en dan moest ik het uitleggen. Dat kan niet de bedoeling zijn. En, heel gewoon, zijn het ook de twee eerste letters van Gerrits naam, mijn steun en toeverlaat en de eerste twee letters van mijn naam.’

Hoe karakteriseer je jezelf?
‘Tja, wat voor mens ben ik? Eigenzinnig. Ik ben heel gauw enthousiast voor iets. Ik sta met beide benen op de grond, ben openhartig, ben daadkrachtig, ben sociaal, ben empathisch. Emotioneel? Ja, ik doe heel veel vanuit het gevoel. Daarna komt de ratio pas. Ik maak niet altijd alles af, omdat ik dan weer enthousiast ben voor iets anders.’

Wat doe je in 2026?
‘Hetzelfde nog, denk ik, want ik ben nu helemaal waar ik wil zijn. Ik denk dat de moestuin dan groter is, ik werk nog steeds met groepen en heb de familie om me heen. Ik doe het dan nog steeds niet rustiger aan. Een wereldreis, zoals mensen van in de zestig vaak doen? Nee, dat soort dromen zal ik ook dan niet hebben.’

GEZIN
We sluiten af. Het was gezellig op de boerderij waarop ik vroeger dagelijks uitkeek vanuit de lagere school aan de overkant. Natuurlijk wil ik nog even weten hoe het verder is gegaan met Ina’s gezin. Ze trouwde in 1985 met Gerrit Zweers uit Goor die van huis uit (zijn familie bezat een rijschool) alle rijbewijzen heeft gehaald. Gerrit werkt op het bedrijf en daarnaast bij Ter Doest als buschauffeur in het leerlingenvervoer. Zoon Dewi is in 1986 geboren en woont in Zwolle samen met zijn vriendin Inge. Dewi is in Almelo leerkracht in het basisonderwijs. Jort (26) woont in Hengevelde samen met Jeanet. Hij heeft zijn studie op de universiteit van Wageningen niet afgemaakt. Hij is nu boer op het ouderhuis en werkt daarnaast bij AB Oost.

NB Meer info en foto’s over atelier GEIN vind je op de website van het bedrijf: www.ateliergein.nl.

Ina en Gerrit met hun beide zoons Jort (links) en Dewi (2002).

Ina en Gerrit (2001).

De trouwfoto van Ina’s opa en oma in 1936. Zij verhuisden in 1954 vanuit Almelo naar Hengevelde. Haar opa overleed in 1990, haar oma in 1999.

De kippen kunnen naar buiten.