Zoeklichten in de Stegenhoek (Bennie Brummelhuis)
Via vijf mondelinge overleveringen is bekend dat er tijdens de Tweede Wereldoorlog bij Hartgerink in de Stegenhoek zoeklichten gestaan hebben. Het adres van Hartgerink “De Kas” is tegenwoordig Kinkelerweg 12 en ligt in de gemeente Haaksbergen. Tevens stonden er naast het erf een aantal houten barakken en twee of drie grote zandhopen. Deze zandhopen waren opgeworpen tegen een houten constructie. Het waren relatief hoge bulten zand begroeid met gras en in het midden voorzien van een grote open ruimte. Deze binnenruimte was van twee kanten toegankelijk via smalle gangen die in het midden een knik vertoonden. Een soort loopgraaf. Zie bijgaande tekening.
Om de diverse locaties aan te duiden zijn er drie kaders ingetekend.
Op locatie “A” lagen vrijwel zeker twee zandbulten met in het midden een open ruimte. Zie kaart van OpenStreetmap. (Het is eventueel mogelijk dat het er drie zijn geweest.) Wat locatie “B “ betreft: Er waren twee zoeklichten, hierover bestaat geen twijfel, maar over de locatie waren de meningen sterk verdeeld. De primaire reden van het meningsverschil was, dat een aantal ooggetuigen de zoeklichten overdag nooit gezien hebben. Zij motiveerden hun antwoord, dat daarom de zoeklichten in de open ruimte moeten hebben gestaan. Het is zeer aannemelijk dat de zoeklichten wel op locatie “B” gestaan hebben. In de Tweede Wereldoorlog werden behoorlijk vaak mobiele zoeklichten ingezet. Dit zou een verklaring kunnen zijn waarom een aantal personen zeggen nooit een zoeklicht te hebben gezien. Op internet zijn vele foto’s van zoeklichten gevonden, maar nooit dat ze volledig afgeschermd stonden in een “bunker” van zand. De zandhopen met een ronde binnenplaats zullen dus waarschijnlijk gebruikt zijn ter bescherming van de soldaten. Locatie “C” is bewust iets groter afgebeeld, omdat het aantal barakken, de grootte van de barakken alsmede de locatie enigszins onzeker is. Er stonden op locatie “C” minimaal twee en maximaal vijf barakken. De grootte is niet bekend.
Hoewel Hitler tegen het einde van de oorlog de strijd in feite al verloren had, probeerde hij toch nog te redden wat er te redden viel. Vanwege een tekort aan soldaten werden ook de oudere mannen opgetrommeld. Deze hadden meestal niet eens een uniform. In de Stegenhoek streek tegen het einde van de oorlog een grote groep van deze militairen neer.
In de Stegenhoek en haar nabije omgeving had de vijand bij meerdere boerderijen woonruimte gevorderd voor de soldaten. Deze mensen moesten natuurlijk allemaal gevoed worden. Daarom hadden de Duitsers bij Aarnink “De Weaver / Kinkerler Weaver” een gaarkeuken ingericht. De “Kinkeler Weaver” ligt nu aan de Bretelerveldweg 13. Van hieruit werden de maaltijden met paard en wagen bij de boerderijen afgeleverd waar de soldaten bivakkeerden.
Paard en wagen met Duitse soldaten vanuit de lucht bestookt
Jan-Hendrik Goorden “Kot’n Jan-Hendrik” reed met paard en wagen over een zandweg in de omgeving van de Stegenhoek. Waarschijnlijk op de weg die nu Bretelerveldweg genoemd wordt. Hij had zijn wagen volgeladen met Duitse soldaten.
Voor alle duidelijkheid: Goorden heulde niet met de vijand, maar werd gewoon gedwongen deze werkzaamheden voor hen te verrichten. Op een gegeven moment verscheen er een geallieerde jager, en de wagen werd vanuit de lucht onder vuur genomen. De soldaten wisten niet hoe snel ze dekking moesten zoeken. Ze vluchtten alle kanten uit en zochten een veilig heenkomen. Blijkbaar had Jan-Hendrik Goorden niets in de gaten, want hij reed met zijn paard en wagen rustig verder. Zijn reactie, of beter gezegd het uitblijven ervan, is achteraf goed te verklaren. Waarschijnlijk heeft hij de jager die op hem af kwam niet gezien, en omdat hij behoorlijk doof was heeft hij de beschieting dus ook niet gehoord. Voor zover bekend liep alles met een sisser af. Jan-Hendrik Goorden woonde tegenover Hartgerink.
Aan de Beckummerweg 21 bij “de Rietboer” in Sint Isidorushoeve stonden in de Tweede Wereldoorlog ook een aantal zoeklichten. Op locatie “A” stonden één of twee zoeklichten. Verder lijkt het erop dat op locatie “B “ en “C “ elk één zoeklicht gestaan heeft. De locaties “B” en “C” zijn enigszins onzeker, omdat er maar één ooggetuige is en deze bron dus niet geverifieerd kon worden. Nu staan op laatstgenoemde locaties hoge bomen. In de oorlog was het wel een bos, maar de bomen waren van dienaard dat zij het zicht naar de hemel niet hebben gehinderd.
Door het ontbreken van foto’s en ander archiefmateriaal is dit onderzoek volledig gebaseerd op mondelinge overleveringen. Alle personen zijn onafhankelijk van elkaar benaderd, zodat ze elkaar niet konden beïnvloeden. De jongste deelnemer aan dit onderzoek ging destijds net naar de lagere school en de oudste was toen amper een puber. De openingsvraag was telkens: Weet u of er in deze omgeving zoeklichten hebben gestaan? Alle deelnemers gaven aan dat het bij Hartgerink was. De gaarkeuken bij Aarnink en het hachelijke avontuur van Jan Hendrik Goorden was slechts bij twee personen bekend.
Benny Brummelhuis
