Goorsestraat – aflevering 17 Familie Pelle

Drie smederijen dichtbij elkaar. Twee aan de Goorsestraat, Pelle en Braakhuis en op het kruispunt bij de Kolenbrander (vh De Witte) had je Rotink. Dat was in de vijftiger jaren geen overbodige luxe, want bijna alle boeren – klein of groot – hadden paarden te beslaan of moesten in allerlei vormen of lengtes ijzer gesmeed hebben. De familie Braakhuis hebben we in deze serie al aan bod laten komen. Deze keer aandacht voor smederij Pelle, die gelegen was op de plek waar nu Dagverblijf Bommel de Beer gehuisvest is. Bernard Pelle richtte de zaak op in de jaren 30, zijn zoon Jan nam het in de jaren 50 over en bouwde het bedrijf verder uit.
Foto: Portretgalerij van de familie Pelle met op de bovenste rij vlnr Mia, Truus, Bennie en Riek; midden Herman, vader Bernard, moeder Trui en Hennie; onder Jan, Annie en Gerrit.

Smederij en winkel in de jaren 60.

Te jong gestorven

Smederij Pelle bestaat inmiddels al tientallen jaren niet meer. Bernard Pelle, de oprichter, begon het bedrijf in de jaren dertig van de vorige eeuw. Hij had onder andere bij Braakhuis gewerkt, maar wilde graag voor zichzelf beginnen. In 1931 huwde hij Trui Leusink. Ze kregen acht kinderen. Toen ze trouwden had Trui al een dochter, genaamd Riek. Ze is thans 89 jaar en woont met haar man Louis Lette in Silvolde. Bennie, de jongste zoon van Trui en Bernard, is 68 en woont met zijn vrouw Ineke in het ouderhuis in Hengevelde. De overige kinderen zijn overleden.
Bennie (68) kan zich de smederij van zijn vader nog goed herinneren. ‘Als ik in de jaren vijftig uit school naar huis fietste, ging ik meestal wel even bij de smederij langs. Ik weet nog dat Hanna Noltes ernaast woonde in het oude huisje, ik dronk wel eens een kopje thee bij haar. Soms mocht ik van mijn vader een beetje smeden. Dan deed ik een stuk ijzer in het vuur en probeerde daar een punt aan te maken. Paarden beslaan deed mijn vader ook. Als het paard van melkboer Schroer uit Rietmolen zijn beurt gehad had, liep hij zelfstandig door naar café de Witte. Daar stopte hij vanzelf. Schroer zat binnen zijn dagelijkse borreltje te drinken.’ Het paard kende de rituelen van zijn baas.
Bennie vertelt dat zijn vader het bedrijf in het midden van de jaren vijftig overdeed aan zijn oudere broer Jan. ‘Omdat Jan het bedrijf graag over wilde nemen, koos hij voor een vaste baan in drie ploegen bij de Twentse Kabel Fabriek in Haaksbergen.’
Bernard is in 1975 overleden. Hij is 73 jaar geworden.

FOTO 3 opening winkel begin jaren 60 Custom

Jaren 60. Opening winkel met Jan en Jo poserend in de nieuwe zaak.

Jan heeft het bedrijf exact 25 jaar mogen runnen. Zoon Paul was in 1980 dertien jaar toen zijn vader Jan overleed. Desondanks heeft hij nog veel herinneringen aan zijn jeugd in en rond de smederij van zijn ouders. In zijn huis in Haaksbergen vertelt hij over de prettige tijd in de jaren zeventig. Hij vond het leuk om toe te kijken als zijn vader bezig was en soms mocht hij als kind wel eens een beetje meehelpen. Hij herinnert zich ook dat de smederij op Goede Vrijdag compleet leeggeruimd, schoongemaakt en opnieuw gewit werd. Hij speelde vaak met zijn buurjongens van Kleinsman, Ten Thije en Klaver en groeide voorspoedig op als middelste van drie kinderen. Zijn broer Frank is drie jaar ouder, zijn zus Ellen drie jaar jonger.
Het bedrijf omvatte een smederij en een winkel in huishoudelijke artikelen die door zijn moeder Jo gerund werd. Ze werkte volop mee in de zaak die overigens langzaam maar zeker werd omgeturnd tot een loodgietersbedrijf. ‘Ik heb mijn vader eigenlijk meer als loodgieter gekend dan als smid’, zegt Paul, maar helaas voor hem en het gezin raakten ze hem al op jonge leeftijd kwijt.

< Paul in 1985.

Hij vertelt over de gebeurtenissen in het jaar 1980, toen zijn vader longkanker kreeg. ‘Pa was dertien jaar eerder al gestopt met roken, maar liep al wel een tijdje bij de longarts’, vertelt Paul. ‘ Elk jaar werd hij gecontroleerd, tot ze in 1980 een vlekje vonden op de longen. Ze hebben hem op de operatietafel zo weer dichtgemaakt. De tumor zat op de verkeerde plek, ze konden het niet weghalen. Hij werd bestraald, het leek goed te gaan, maar later waren er toch uitzaaiingen. In april werd bekend dat hij kanker had, op 6 november is hij op 48-jarige leeftijd overleden. Hij was in die dagen net 25 jaar eigen baas. Ik herinner me dat hij in het ziekenhuis lag en ontzettend veel pijn had. Hij wilde thuis sterven, daags erna is hij overleden. Of ik erbij was? Nee, ik zat in de kerk bij een avondwake voor iemand anders.’

< De 11-jarige Frank.

Pauls moeder Jo handelde de zaken verder af en zette de winkel in huishoudelijke artikelen voort tot ze ermee stopte in de beginjaren 90. Een deel van de zaak werd verhuurd aan fietsenmaker Willie Escher, daarna kwam diens collega Morsinkhof erin en weer later zat er een antiekzaak in. Jo bleef er wonen. Intussen had haar oudste zoon Frank het pand en woonhuis gekocht. Hij was vrijgezel, woonde erin, maar verkocht het in 2005 aan de huidige eigenaars toen hij met Gonnie trouwde en in Haaksbergen ging wonen. Sindsdien is het Kinderdagverblijf Bommel de Beer erin gevestigd en woont de eigenaar – de familie Veehof – ernaast in het voormalige woonhuis van de familie Pelle.

JO
‘Mijn moeder was er liever blijven wonen’, zegt Paul, ‘maar ze stond voor een voldongen feit. Frank verkocht het. Ze vertrok naar de Pellehof en eigenlijk was dat niet verkeerd, want haar gezondheid werd er niet beter op en het huis was intussen ook te groot geworden voor haar alleen.’ Jo heeft tot haar overlijden in april 2013 op de Pellehof gewoond. Ze is 81 jaar geworden. Paul typeert haar als een hardwerkende, zorgzame vrouw. ‘Ze was anders van aard dan mijn vader. Ze was harder, eigenwijzer. Het was een trotse vrouw. Over de dood van mijn vader is ze nooit helemaal overheen gekomen. Er was weinig vrolijkheid meer in huis, maar ze sloot zich niet op, was lid van het vrouwengilde en later van een fiets- en een kaartclub,’ zegt Paul die een goede band met haar had en haar regelmatig bezocht.

9 Augustus 1961, trouwdag Jan en Jo

JAN
Jan trouwde in augustus 1961 met Jo Boerhof uit Rietmolen. Jan was toen 29 jaar, Jo was 30, ze was zeven maand ouder dan Jan. Paul noemt zijn vader een rustige, lieve man die prettig in de omgang was en die hard werkte in zijn smederij en loodgietersbedrijf. ‘Dat moest ook wel, want het was een eenmanszaak. Hij kon enorm genieten van kleine dingen. In gezelschappen had hij nooit het hoogste woord. Mijn vader zei altijd: “Waar mensen praten, moeten ook mensen zijn die luisteren”. Hij had een sterk geloof. Namens de parochie was hij broedermeester van de `Haaksbergse processie naar Kevelaer. Ik herinner me ook nog goed dat hij op zondagmorgen altijd ging vissen aan het kanaal of aan de Schipbeek. Ik ben vaak mee geweest. Frank ook. Dat was leuk met zijn tweeën of drieën aan het water. Op vakantie gingen we ook. Dan wilden mijn ouders ook echt weg, want anders kregen ze constant telefoon van mensen die nog iets wilden. Ik herinner me dat we naar de camping gingen in Ommen of naar een zomerhuisje in Hellendoorn.’

SIERWERK
Ook Bennie, de oom van Paul, karakteriseert zijn broer Jan als een stille, rustige persoon. Hij vertelde dat Jan tijdens diens werkzame leven verschillende cursussen heeft gevolgd en dat hij ook veel sierwerk maakte. Het was een soort hobby van hem, een klokje, een bankje bij de haard, dat soort werk. Bennie typeert zijn schoonzus Jo als een zorgzame, aardige, spontane vrouw.

< Ellen in 1985

Paul is intussen 49 jaar en woont met zijn vrouw Marion en drie dochters in Haaksbergen. Hij is HTS’er en werkt als technisch engineer bij de Twentse Kabel Fabriek. Marion is afkomstig uit Haaksbergen. Ze doet de financiële administratie van Bloesem Kinderopvang. Paul komt nog regelmatig in zijn geboortedorp. Hij is lid van een achtkoppige vriendengroep die jaarlijks tijdens de zomerfeesten samen aan de controle zitten van de kaartjes.
Frank is gescheiden. Momenteel woont hij in Losser samen met zijn vriendin. Hij werkt bij Hebo. Ellen is verhuisd naar Veghel. Ze is getrouwd met Jan Hein die een baan heeft bij Vodafone. Ze hebben twee kinderen.

FOTO 8 40 jr getrouwd. vlnr jan bennie gerrit jo jan piet gerrit t avest - alie minie riek bernard trui mia minie Custom

Bernard en Trui zijn 40 jaar getrouwd. Op de familiefoto staan Vlnr Jan, Bennie, Gerrit, Jo, Jan, Hennie (bijgenaamd Piet), Gerrit ter Avest, Annie en Louis Lette.
Zittend: Alie, Minie, Riek, Bernard, Trui, Mia en MInie.
Jan is in 1980 overleden, zijn broer Gerrit in ’98, Jo in 2013, Hennie (Piet) in 1982 en Gerrit ter Avest (echtgenoot van Annie) in 2005.
Bernard overleed in 1975, Trui in ’91, Mia in ’99. en Annie in 1998. Niet op de foto staan Herman die op 31-jarige leeftijd in 1964 is overleden en Truus die slechts 5 jaar is geworden. Zij overleed in 1955.