Skype-gesprek. Aflevering 4. Jan Escher in Australië

Van voor naar achter: Charley, Tasja, Ramey, Jan, Timoty

Zijn vriendelijke gezicht komt me bekend voor. Trekjes van zijn vader en moeder zijn duidelijk zichtbaar. Ik skype met een Wegdammer die zo’n 16000 kilometer van mij vandaan achter de laptop zit. Het is zondag, hij heeft een vrije dag en neemt de tijd voor Wegdam Nieuws.
In de serie met grenzeloze Wegdammers hebben we via skype verbinding gekregen met Jan Escher, geboren en getogen aan de Diepenheimsestraat in Hengevelde, woonachtig in het Oost-Australische kustplaatsje Bargara. Waarom is hij zover van huis gaan wonen, hoe is het daar, wat doet hij?
Skype-gesprek aflevering 4 met Jan Escher.

Timmerman aan de andere kant van de aardbol

De winter zit er bijna op in Australië. Overdag is het een graadje of 24 maximaal, ’s nachts wordt het niet lager dan acht graden. Een kleine kilometer lopen en Jan Escher is op het strand. Hij komt er geregeld, vertelt hij. Even een bakje koffie drinken, even wegdromen met de blik op oneindig. Denkend aan Hengevelde en Nederland waar de familie woont. Denkend aan vader Toon wiens gezondheid achteruit gaat. Hij lijdt aan dementie en woont op de Bentelerhof, een zorghuis op de grens van Hengevelde en Bentelo in het pand waar vroeger het bekende café Roescher gevestigd was. Jans moeder Grada is drie jaar geleden gestorven aan kanker. Zijn zes zussen wonen elders. Het huis van de Eschers aan de Diepenheimsestraat kan in de verkoop, want Toon zal gezien zijn ziekte niet meer terug kunnen naar huis. ‘Dat soort situaties zijn heel lastig voor mij’, erkent Jan. ‘Maar ik weet van mijn zussen dat pa het daar goed heeft.’Hij vertelt van de bezoeken die Grada en Toon aan hun enige zoon en zijn gezin gebracht hebben in Australië. Zes keer zijn ze er samen geweest en Toon is na het overlijden van Grada nog een keer alleen geweest. Ze hadden het altijd naar hun zin daar aan de andere kant van de wereld. Als je reislustige kinderen hebt, kom je nog eens ergens. Het Zuid-Franse Villecroze was ook regelmatig een reisdoel van Toon en Grada. Want daar woont dochter Trudie en haar gezin. Toon was er recentelijk nog. ‘Ma was de krachtigste van de twee’, zegt Jan. ‘Ze hield de boel bij elkaar, pa was altijd wat nerveus.’ Ik vertel hem dat ik graag samen met zijn vader met hem had willen skypen, maar dat zijn zus Irene me dat afgeraden had. Dat zou hem wellicht onrustig maken. Jan begrijpt het. Hij was vorig jaar nog in Hengevelde toen zijn zoon 19-jarige zoon Timoty een maand of negen bij Brian Kuipers en zijn gezin heeft gelogeerd. Jan en zijn andere zoon Ramey haalden hem weer op. ‘Dat was net de tijd dat duidelijk geworden was dat pa niet meer op zichzelf kon wonen. Ik heb meegeholpen met het in orde maken van zijn kamer op de Bentelerhof. Dat kwam mooi uit toen. Het was fijn dat ik dat kon meemaken daar.’ Ik beloof hem bij Toon op bezoek te gaan met een grote tas vol hartelijke groeten. Daarover later meer.

We zijn benieuwd naar zijn woonplaats, zijn gezin, zijn bezigheden in Australië. Jan (49) vertelt dat hij in Bargara woont, 400 km ten noorden van Brisbane in de provincie Queensland. Het stadje heeft 5000 inwoners en ligt aan de kust op zo’n vijftien km van de stad Bundaberg (50.000 inwoners). Er wonen veel ouderen vanwege de aangename temperatuur. Het is een landbouwgebied met oa suikerriet, bonen, tomaten, meloenen. Jan is getrouwd met Latasja Kuipers, kortweg Tasha genoemd. Daardoor wordt het nog interessanter, want het is een dochter van oud-Haaksbergenaar Bennie Kuipers en dat is een broer van Marinus Kuipers, de Hengeveldse oud-fabrikant van oa bruidsjurken. Bennie emigreerde naar Nieuw-Zeeland waar hij en zijn vrouw drie kinderen hebben gekregen waaronder Tasha. Toen zij vijf jaar was, verhuisden ze naar Australië. Maar hoe ontmoette Jan Escher uit Hengevelde dan weer een Australisch meisje met Haaksbergse roots? ‘Tasja kwam op haar zestiende naar Nederland en ging bij haar oom Marinus wonen en werken. Ik was daar zo ongeveer elke dag, want ik was bevriend met Brian. Zo zijn wij met elkaar in contact gekomen’, glimlacht hij. ‘Tasja ging na een jaar terug. En toen wilde ik zien waar en hoe ze daar woonde en ben erheen gegaan. Ik heb er vervolgens een jaar doorgebracht in de vorm van een werkvakantie en heb er ook veel rond gereisd. Toen ben ik teruggegaan. We belden elkaar vaak, Tasja is toen weer naar Hengevelde gekomen, maar ze zag uiteindelijk haar toekomst toch meer in Australië. We zijn in Nederland op 4 november van dat jaar getrouwd en daarna ben ik geëmigreerd.’

KEUZE
Dat was een definitieve keuze. ‘Ik was er al een jaar geweest en vond het daar mooi. Tasja wilde graag terug en mij maakte het niet veel uit. Ik had het in Nederland ook mooi, maar wilde bij haar zijn. Ik heb er nog nooit spijt van gehad.’ Jan volgde het pad van de liefde en is intussen alweer langer inwoner van Australië dan van Nederland. Zo is het gelopen. Het echtpaar Escher-Kuipers kreeg drie kinderen. Timoty is 19 jaar en studeert 3D-design op de universiteit in Sunday Coast. Ramey is 16 jaar en zit in het laatste jaar van de middelbare school. Charley is 12 jaar. Hij heeft het syndroom van Down. ‘We hebben vier mannen in huis en Tasja is de baas’, lacht Jan.

Jan is timmerman. Hij werkt voor een aannemer, maar de laatste jaren is het slecht in de Australische bouw. Dichtbij huis kon hij nergens werk vinden. Verderop bloeide de mijnbouw en hij maakte vier jaar geleden een rit naar het plaatsje Emerald waar wellicht werk te vinden was. Het was op 600 km van Bargara. Daar bouwde hij voor een aannemer een huis en bleef in die omgeving hangen. Hij werkt er nog steeds. Dat is mooi voor de broodnodige inkomsten, maar niet voor het gezin. Het houdt in dat Jan steeds zo’n 9 à 19 dagen van huis is. Verhuizen is geen optie, omdat de kinderen daarvoor te oud zijn. Tasja werkt ook. Ze ondersteunt op een school de leerlingen die moeilijk kunnen leren.
Hoe is het om als geboren Twentenaar daar te werken? Jan moest eraan wennen. ‘Australiërs zijn gemakkelijk van aard. Wat vandaag niet afkomt, zien ze morgen wel of volgende week. Verder zijn ze niet moeilijk in de omgang. Ze drinken graag een fles bier, zijn vriendelijk en gek op sport.

Het contact met het thuisfront in Nederland is door de grote afstand schaarser geworden. Zijn zes zussen wonen verspreid door het land met uitzondering van Trudie die in Frankrijk woont. Irene is de enige die in Twente is gebleven. Ze woont in Hengelo. ‘Irene was in augustus nog een week bij mij op bezoek met haar man en beide dochters, toen ze een maandje door Australië reisden. Mijn zus Ria was een paar weken geleden nog een dagje hier, toen ze voor zaken in Sydney was. Ze was daar voor haar werkgever, de ING-bank, vloog tussendoor naar Bundaberg en reed van daaruit naar mijn huis. Verder skypen en whats-appen we veel.’

Ik vroeg hem of hij ooit terugkeert naar Hengevelde, maar die kans is uiterst klein. ‘Zoals het er nu voor staat, blijven we in Bargara. We hebben het goed naar onze zin.’ Zes zussen op grote afstand, zijn Hengeveldse vrienden ook. Dat is af en toe lastig. Je reist niet gauw even voor een verjaardag naar de andere kant van de wereld. En dan is zijn vader is er ook nog. Dat vindt Jan nog moeilijker.

BENTELERHOF
Toon is 85 jaar en slijt zijn dagen in de Bentelerhof. Een paar dagen na het skype-gesprek met Jan ben ik hem gaan opzoeken. Hij zat tv te kijken, het wereldkampioenschap wielrennen. Ik ging naast hem zitten. Hij herkende me binnen enkele seconden. ‘Eijsink, Markvelde’, zei hij en dacht na over mijn voornaam. Ik hielp hem een handje. Ik vertelde hem waarom ik hem opzocht. Dat ik zijn zoon Jan had gesproken en Irene. ‘Die twee zijn niet bang’, vertelde hij toen. ‘De dochters zijn niet bang, Jan ook niet. Dat hebben ze van Grada. Die was ook niet bang. Dat zit in de Botterhuizen. Ik zelf had dat minder.
Hij herhaalde deze opmerkingen nog een keer of drie in het uur dat ik bij hem zat. Het is een gevolg van Alzheimer. Maar storend was het niet, want gelukkig is een vrij normaal gesprek met hem nog steeds goed mogelijk. Het bevalt hem prima op de Bentelerhof, zo vertelde hij. Het is er gemoedelijk en de verzorging is goed.

We spraken over zijn broers en zussen die ik goed ken, omdat we allebei uit Markvelde komen. Hij maakt zich zorgen over de gezondheid van zijn broers Johan en Theo. Hij vertelde hoe hij Grada in de jaren vijftig leerde kennen toen ze als dienstmeisje bij ons thuis werkte en woonde en zo kreeg het gesprek ook af en toe een persoonlijk tintje. Zijn jongste broer Alois haalt hem elke maandagmorgen op voor een gezellig rondje in de buurt, een ritje door de omgeving, een bezoekje aan een broer of zus. Hij is hem dankbaar. Zijn connectie met Louis Smit en Marinus Kuipers kwam ter sprake. Met Marinus was hij als soldaat drie jaar in Nederlands Indië. Het land wilde zich afscheiden van Nederland. Duizenden soldaten moesten er naar toe, want ons land verzette zich daartegen. De vriendschap tussen Toon en Marinus is altijd gebleven en daarna zijn Jan en Marinus’ zoon Brian weer bevriend geraakt, zoals hierboven al naar voren kwam. Toon vertelde ook enthousiast dat hij op het jubileumfeest was geweest van Très Chic.
Liefdevol vertelde hij over zoon Jan en over de dochters die op Irene na ver weg wonen, zoals hij het omschreef. Maar het contact is goed. Ze komen geregeld. ‘Oonze Anja belt iedere avond om zes uur’, zegt hij dankbaar. En zo had ik een waardevol gesprek met Jan in Australië en met zijn vader in de Bentelerhof.

PS. De familiefoto’s zijn genomen op 27 september 2005 ter gelegenheid van het 50-jarig huwelijksfeest van Toon en Grada. Op de foto hierboven van Toon en Grada met hun zeven kinderen staan vlnr: Ria, José, Grada, Toon en Irene. Onder: Anja, Trudie, Petra en Jan.
Ria (55) werkt bij de ING als Head International Business Development. Ze woont met haar partner Ton van den Bosch in Bussum. José (51) is Business Development Manager bij NIZO food research. Ze woont in Nistelrode en is getrouwd met Koos Doorten. Grada is in januari 2011 op 84-jarige leeftijd overleden aan kanker. Toon (85) woont op de Bentelerhof. Irene (50) is financieel medewerker bij Pharmaline. Ze woont met haar man Peter Bebseler en hun twee dochters in Hengelo, Anja (53) is hoofd onderwijsbureau van een ROC en woont met haar man Alexander Claassen in Wieringerwaard, Trudie (56) en haar man Edwin Bitter hebben een geitenboerderij. Van de melk maken ze zelf kaas en verkopen het. Ze wonen met hun twee kinderen in het Zuid-Franse Villecroze. Petra (47) is afdelingsleider in het voortgezet onderwijs en docent wiskunde. Zij woont met haar man Ruud Albers en hun drie kinderen in Nijmegen. Jan (49) woont met Tasja en de drie zoons in Bargara, Australië.

Op de foto hieronder de voltallige familie.