80 jaar geleden: Hengevelde in diepe rouw

Exact tachtig jaar geleden was Hengevelde in diepe rouw. De eerste weken van juli was het tragische overlijden van Hendrik ten Dam en zijn vrouw Grada ten Dam-Wegdam het gesprek van de dag. Het echtpaar was op zondag 1 juli vanuit Hengevelde per motor vertrokken naar Enter. Op de Hengevelderbrug over het Twentekanaal werden ze doodgeschoten. Ze lieten hun net één jaar geworden zoontje Harrie achter. De oorlog was alweer drie maanden voorbij. Hoe kon dat gebeuren?

NOOIT GEKEND
Zoontje Harrie zou later een bekende persoonlijkheid worden in het dorp en ook daarbuiten, zoals bijvoorbeeld in Diepenheim waar hij in het voormalige stadhuis jarenlang een architectenbureau runde. Ter gelegenheid van een reünie van de familie Wegdam schreef hij ooit op een A-4-tje wat hij wist van zijn ouders die hij dus nooit heeft gekend. Zijn vader en moeder wilden in Enter Frans Wegdam en zijn vrouw Fien bezoeken. Frans was een broer van Grada. Overigens wordt in een van de krantenberichten uit die dagen gemeld dat ze bij hun dodelijk ongeval van Enter naar Hengevelde reden. Het is slechts een detail.

ÉÉN FATAAL SCHOT
De Hengevelderbrug, gelegen tussen Hengevelde en Goor, werd destijds bewaakt door zogenaamde verzetsstrijders. Dat waren Nederlanders die zich vooral na de oorlog pas manifesteerden. Ze waren daar geposteerd om Duitse soldaten te verhinderen de brug op te blazen tijdens de terugtocht naar hun vaderland. Sommige krantenberichten uit die dagen meldden dat het een NSB’er geweest moet zijn, die het echtpaar Ten Dam heeft doodgeschoten. Waarom hij heeft geschoten, is een raadsel, zo blijkt ook uit de berichten, waarin wordt aangedrongen op nader onderzoek. Hoe dan ook, één fataal schot velde beide Hengeveldenaren. De kogel vloog door het hart van Hendrik en kwam terecht in de buik van Grada. Hendrik was op slag dood, Grada overleed korte tijd later in het ziekenhuis. Haar laatste woorden waren: “Pas goed op de jonge.”
Het echtpaar werd begraven op 5 juli 1945.

ROSSIG
Hendrik was gemeentearchitect. Hij heeft verschillende boerderijen en woningen ontworpen. De stijl was herkenbaar. Hij stond bekend als een goede architect. Daarnaast had hij nog een verzekeringsagentschap. Later nam Harries oom Jozef, ook een broer van zijn moeder Grada, die verzekering met de naam Erven ten Dam over. ‘Samen met mijn oom heb ik achter op de Jawa van mijn vader veel klanten bezocht’, vertelde Harrie op het reeds genoemde A-4-tje.
Over zijn moeder Grada schreef hij: ‘Ze was rossig en dat ben ik ook. Vrouwen studeerden in die tijd nog niet. Ze ging naar een kostschool van zusters (huishoudschool) in Groenlo. Grada en Hendrik zijn bij mijn opa en oma Wegdam in getrouwd. In de oorlog waren geen woningen beschikbaar.’

‘VADER EN MOEDER’
Ook schreef Harrie: ‘Toen mijn ouders gestorven waren, werden mijn opa en oma mijn ‘vader en moeder’. Later zijn oom Theo en tante Marietje ‘mijn oom Theo en tante Marietje’ geworden en hun kinderen ‘mijn zussen en broer.’ Al mijn ooms en tantes zijn een beetje mijn ‘vaders en moeders’ geweest’, aldus Harrie.

ARCHITECT
Hij groeide voorspoedig op aan de Bentelosestraat en werd net als zijn vader architect. Daarnaast deed hij veel vrijwilligerswerk in Hengevelde en Diepenheim. Zo was hij in zijn geboortedorp oa actief bij WVV’34 als jeugdleider en als speler van het eerste elftal en later een zestal jaren als voorzitter. Ook was hij een van de initiatiefnemers van de realisatie van het vrijheidsmonument bij de kerk.
In Diepenheim was hij een groot aantal jaren voorzitter van de Kunstvereniging. Onder Harries leiding groeide het stadje uit tot een centrum voor beeldende kunst. Hij kreeg voor zijn inzet in beide plaatsen een lintje van de koningin en speciaal voor zijn verdiensten in Diepenheim mocht hij op woensdag 28 juni in 2006 – op nota bene zijn 62^ste verjaardag – de Zilveren Anjer van het Prins Bernhard Cultuurfonds.

KANKER
Harrie is op 25 maart 2013 overleden aan kanker. Hij werd maar 68 jaar. Zijn vrouw Marian woont in Hengevelde in het huis waar ze vele jaren samen met Harrie gewoond heeft en waar hun zonen Robert en Erik zijn geboren en getogen.
Robert (eveneens architect van beroep) en Erik wonen met hun gezinnen in Enschede.