Wandelen bij WSV Wegdam, populair in de jaren vijftig en zestig

In menig trouwalbum zitten ze. De foto’s met de meisjes van WSV Wegdam, de wandelsportvereniging die in de tweede helft van de vorige eeuw in het dorp zeer populair was. De meiden staan voor de kerk of de pastorie om een erehaag te vormen voor een bruidspaar waarvan de bruid leidster is bij de vereniging. Af en toe staan er jongens tussen in het tenue van WVV. Dan was de bruidegom actief voor de voetbalclub. Het leverde fraaie plaatjes op. Ook van de wandeltochten in de regio zijn foto’s te over. Keurig in de maat probeert WSV ergens in het buitengebied van een Twentse plaats punten te verdienen van verdekt opgestelde juryleden. 
Intussen is het alweer meer dan vijftig jaar geleden dat de vereniging is opgeheven. Maar in de hoogtijdagen was WSV een grote, enthousiaste club. Een terugblik met voormalige leidsters en bestuursleden.

RIEK ZWIENENBERG
De zoektocht naar het ontstaan van WSV Wegdam is niet gemakkelijk. Gelukkig maakten we met een paar man in 2000 de Höfte van de Eeuw. Daarin vertelde Riek Stortelder-Zwienenberg als eerste leidster van de vereniging dat 8 september 1946 als oprichtingsdatum geboekstaafd staat. Pastoor J.A. Kormelink was de animator. Hij vond het belangrijk dat meisjes ook aan sport gingen doen. Hij wees kapelaan Brummelhuis aan als geestelijk adviseur. Katrien Klaver was vaste verzorgster. ‘Een heel goeie’, zegt Riek in het blad en ze vertelt dat Katrien tijdens een van de wandeltochten een zonnesteek opliep. ‘Wat was ze ziek toen.’
Riek startte in 1946 op 18-jarige leeftijd met twee groepen, junioren en senioren. ‘Dat waren grote aantallen. Het was toen heel anders. Je had meer gezag over de groepen.’ Riek ontwierp ook de eerst jurk van de wandelende meiden. Ze liet het zien aan de pastoor en die was akkoord. Ze was meteen al succesvol met WSV. “Want”, zo vertelde ze destijds, “we haalden elk jaar een prijs.”
Riek was achtereenvolgens leidster van een junioren- en seniorengroep. Na tien jaar stopte ze. Dat was kort na haar huwelijk met Joop Stortelder op 25 september 1956. In 2005 is ze overleden.

FRANS BEKKERS
Natuurlijk had WSV in die beginjaren een bestuur. Wie zich zeker met veel enthousiasme met de organisatie van de club bemoeiden waren Frans Bekkers en Frans Assink. Gerard Bekkers vertelde me in 2016 over zijn reeds in 1958 overleden vader die een winkel had op de plek waar thans de Bazar van Jon gevestigd is, dat het een heel sociaal mens was. In de winkel was het altijd een komen en gaan van meisjes of verzorgers van WSV die vragen hadden of iets wilden overleggen. Frans, die lid was van het zangkoor en zich interesseerde voor de mensen uit het dorp, had als grote hobby de KTT, de Kring Twente Tochten die ontstaan is in 1933. Dat was de organisatie van de wandeltochten die in Twente gehouden werden. Elke plaats in Twente kende wel een wandelvereniging voor dames, heren, jongens en meisjes. ‘Mijn vader speelde daarin een grote rol’, vertelde Bekkers jr. ‘Hij organiseerde ook de jaarlijkse tocht in en rond het dorp.’ Bij een tocht in Hellendoorn (zie het bijgaand knipsel) werd de overleden Bekkers herdacht door het bestuur van de KTT. Verderop in de krant van 25-2-1959 stonden de uitslagen: WSV won daar in Hellendoorn de tocht bij de Junioren meisjes met 91 punten, gevolgd door RKWV Veldmaat met 90 en Zwaluwen Hellendoorn met 87 punten.
In de Jeugdklasse meisjes won WSV eveneens (93 pnt). Vrije en Blij Sint Isidorushoeve werd tweede (92) en de Korenbloem Weerselo derde (89).

Nog een klein, opvallend, toevallig detail uit de geschiedenis van WSV. Alle voorzitters die de vereniging heeft gehad heetten Frans. Het waren achtereenvolgens Bekkers, Assink, Eijsink en Rupert.

MINY EN DIENI
De opvolgster van Riek Zwienenberg was Miny Hafkamp. Ze heeft thans (een kleine zeventig jaar later) een ruim appartement op de zesde verdieping van het verpleeg- en verzorgingshuis De Stoevelaar in Goor. Het eerste wat opvalt bij binnenkomst is het prachtige uitzicht over het vlakke land tegenover haar huiskamer. De Stoevelaar ligt net buiten het stadje. De 84-jarige oud-Hengeveldse woont er sinds juli 2021 vanwege longproblemen. Maar het gaat goed met haar. Heel kwiek beweegt ze zich door haar zitkamer. Ze woonde eerder op een appartement boven de Action op de Höfte en daarvoor met haar gezin aan de Iependijk. Dieni Spekenbrink-Tibbe (80), die eveneens in Goor woont, is een andere oud-leidster van WSV. Zij is ook aanwezig en samen halen we herinneringen op aan de wandelvereniging. Miny heeft een aantal fotoalbums klaargelegd en ook Dieny is voorzien van een stapeltje foto’s van weleer. ‘Wat een mooie groepen’, roepen ze vol verwondering uit als ze na zoveel jaar weer eens een blik erop werpen. Ook al is het lang geleden, de liefde voor de wandelhobby van destijds komt zo weer bovendrijven.
‘Waarom ik het van Riek Zwienenberg overnam? Ik denk omdat ze zo gauw geen anderen hadden’, meent Miny. ‘Ik werd ook direct leidster en kreeg meteen een grote groep. Veel meiden uit het dorp werden lid. Er was in die tijd niet veel’, zegt ook Dieni. ‘De jongens gingen voetballen, de meisjes meldden zich bij WSV. Ze wilden er op zondag ook graag op uit.’
‘Omdat we zulke grote groepen hadden, moesten we met drie naast elkaar lopen.  Soms had ik wel vijftig meiden in mijn team.’ Net in de tijd dat Miny leidster werd, is Dieny lid geworden. ‘Dat was na de lagere school. Je werd dan ingedeeld bij de junioren.’

EXTRA PUNTEN
WSV stond er goed op in Twente. De meiden liepen altijd keurig en kregen veel punten van de juryleden die langs de route stonden. Miny: ‘We hadden haast altijd de eerste prijs. Ik was altijd scherp op de eenheid van de groep. Allemaal dezelfde sokken en dat soort dingen.’
‘En het tenue moest keurig gestreken zijn’, vult Dieni aan.
‘Waar de juryleden zoals naar keken? Of de groep wel in de maat liep en niet slingerde. Ze mochten niet praten. Dat kostte punten. Als de groep leuke liedjes zong, was dat ook een pluspunt. In de pauze mochten de meisjes geen ijsjes eten. Dat was streng verboden. Die juryleden stonden altijd verdekt opgesteld’, vertellen Miny en Dieni.
Vaak scoorde WSV extra punten voor de vertolking van het Twentse volkslied op de laatste 200 meter van de tocht. ‘Dan moest je precies een bepaald aantal stappen maken. Op het Twentse volkslied klopte dat precies, dat hadden we zo uitgemikt’, zegt Miny.

LIEDJES
De beide vrouwen herinneren zich niet meer veel van de andere liedjes die ze destijds zongen.
Dieni: ‘Het bronsgroen eikenhout schiet me te binnen. Meestal zette een van de meisjes een liedje in en nam de rest het over. Het waren liedjes waar je goed op kon lopen, marsliedjes. De kinderen luisterden goed. Daar had je niks mee te doen. Dat is heel anders dan tegenwoordig.’
Miny: ‘De meiden van Siemerink zetten heel vaak een liedje in. Die waren heel muzikaal.’
De tochten in diverse Twentse steden en dorpen werden om de vier weken gehouden. Het ging om een route van vijftien kilometer. Miny: ‘Het begon op de eerste zondag na Pasen. Het ging meestal om een zevental tochten.’
Miny vertelt ook dat pastoor Kormelink altijd heel gek was met WSV. ‘Als we bij De Witte uit de bus stapten, liepen we altijd nog een rondje door Hengevelde. De pastoor stond dan altijd buiten en wij groetten hem dan altijd met gestrekte arm naar opzij.’
Mooie herinneringen van de twee vrouwen. Ze vertellen dat de wandelsport best duur was. Er reed een bus van de Oad naar al die plaatsen. Die moest betaald worden. De tenues werden meestal door de moeders van de kinderen gemaakt of door een oudere zus of ander familielid die handig was met de naaimachine. Tijdens de tochten hadden de meisjes de gewonnen medailles aan de ceintuur hangen. Dieni vertelt nog dat WSV ook nog een paar jaar een jongensgroep heeft gehad. Haar man Hennie Spekenbrink was er de leider van. Hij was ook verzorger tijdens wandeltochten.
Wie waren in hun tijd zoal bestuurslid van WSV en/of verzorger? Namen passeren. Frans Assink, Hennie ter Doest, Frans Eijsink en zijn latere vrouw Truus, Gerhard Rupert, Miny’s latere echtgenoot Harrie Brummelaar die ook penningmeester was van de vereniging, Gerard Eijsink (Piepelaar). In 1960 werd Truus ten Thije leidster van de oudere groep. Ze nam het over van Miny. Annie Grefte nam het weer van Truus over. Dieni kwam als leidster bij de aspiranten.

GEZELLIGE TIJD
Om nog meer informatie te krijgen van de wandelvereniging, waarvan de bekerkast jarenlang in café Assink hing, belde ik nog met wat oud-leidsters, -bestuursleden en – verzorgsters.
Annie Vogt-Grefte woont in Neede. Ze is tien jaar lid geweest van WSV, de laatste vier jaar was ze leidster. Ze trouwde in 1965 met Henk Vogt uit Rietmolen. Ze is 81 jaar. Henk is in 2014 overleden.
Toen ze 14 jaar was werd Annie lid van WSV. ‘Ik hield niet zo van handbal en meer opties waren er niet. Mijn zus Dinie die op de Pellehof woont, heeft mijn matrozenpakje genaaid. Riek Zwienenberg was de leidster. Toen Riek in 1956 trouwde met Joop Stortelder hebben wij een erehaag gevormd.’
Annie typeert het als een mooie, gezellige tijd. ‘Eén keer per week trainden we. Dan kwam je thuis van je werk en moest je meteen naar Assink om te gaan wandelen. Zondags was dan af en toe een wedstrijd. Ik herinner me nog dat ik graag voor of achter Helios uit Denekamp liep. Die hadden grote trommels, waar je goed op kon lopen. De tochten werden altijd geopend door de heer Oude Groen uit Boekelo. Het was een optimistische man. Hij wenste ons altijd een fijne tocht. Onderweg was het zaak om netjes recht en in de pas te lopen.’
Ze vertelt dat Riek Zwienenberg werd opgevolgd door Miny Hafkamp. Truus ten Thije kreeg een groep met jongere meisjes. Na haar kreeg Annie in 1961 die groep. Ze is er vier jaar leidster van geweest. Toen ze trouwde, verhuisde ze naar Rietmolen en een jaar later naar Neede. Ze stopte toen bij WSV. In Neede is ze vervolgens gaan volleyballen, maar tijdens de vakanties was wandelen altijd een favoriete bezigheid.

KNAKWORSTEN
Lien Vehof-Mentink (78) en ook haar zus Cilia zijn actieve leden geweest van WSV. Ze wonen in respectievelijk Sint Isidorushoeve en Haaksbergen.
Lien vertelt dat ze vanaf 1955 onder leiding van Miny Hafkamp de verschillende tochten meeliep. Ze was tevens reserve-leidster. In 1967 is Lien een jaar leidster geweest. Maar ook is ze als verzorgster mee geweest. ‘Het was een mooie tijd’, zegt Lien. Ook zij koos destijds voor WSV, omdat er eigenlijk geen alternatieven waren.  Ze herinnert zich verder nog dat ze met haar groep ooit eens kampioen is geworden in Sint Isidorushoeve.
Frans Eijsink (91) uit de Nieuwstraat raakte in de midden jaren vijftig betrokken bij de vereniging. Hij en zijn broer Gerard, Harrie Brummelaar en Frans Assink vormden het bestuur. ‘We vergaderden vaak bij Frans Assink in de keuken. Ik herinner me dat we daar soms op een paar heerlijke knakworsten getrakteerd werden. Harrie deed de financiën. Toen Frans Assink stopte, heb ik het overgenomen. Pastoor Kormelink droeg de vereniging een warm hart toe. Hij stond erop dat de W van WSV voor Wegdam stond. Als vermeld werd dat de club uit Hengevelde kwam, werd hij boos. Het was iets van de Wegdam. Als wij in eigen dorp een tocht organiseerden, stond de pastoor altijd op het podium. Dan voelde hij zich een trotse gastheer’, aldus Frans Eijsink

OP WEG NAAR DE FINISH
Harrie Pelle en zijn vrouw Gerda ten Hagen hebben zich ook ingezet voor WSV. Harrie als verzorger tijdens de tochten en als bestuurslid/penningmeester, Gerda als leidster. We zijn dan aangekomen in de eind jaren zestig, beginjaren zeventig. WSV was uit de KTT gestapt en aangesloten bij de NUW, de Nederlandse Unie Wandelsport. In een In en Um de Höfte uit 1975 lees ik dat het WSV-bestuur kritiek had op het beleid van de heer Oude Groen, de absolute voorman van de KTT, waarmee weinig overleg mogelijk was, ze vertelde Harrie Pelle in die uitgave in ’75. Volgens hem waren de tochten in NUW-verband prettiger om te wandelen, omdat je genieten kon van de natuur, je  niet langer de mond moest houden en je niet meer keurig in de maat hoefde te lopen. In groepsverband had je minstens elf leden nodig en op het laatst had WSV nog vijf leden en zeven bestuursleden/verzorgers. Kortom de belangstelling voor de wandelsport was tanende. Vooral het soort wandelsport waarbij je vele kilometers in soort van marsritme lopen. Dat paste niet meer bij de vrijere geest in de jaren zestig, zeventig van vooral de jongere mensen.  De binnensporten kwam opzetten, teamsportverenigingen als WHC en Cupido waren voor veel meisjes aantrekkelijker en ook jeugdclubs als Jong Nederland waren dat.

Harries echtgenote Gerda is een jaar of zes leidster geweest. Later werd ze verzorgster. ‘Ik ben lid geworden van WSV toen ik op de lagere school zat. Mijn zussen Annie en Marietje waren ook lid. Soms gingen we zo uit school naar de training. En voor handballen had ik geen animo.’ Gerda bewaart goede herinneringen aan WSV. Ze was erbij toen de club op kamp ging bij boer Waanders in Haaksbergen met leiders als Gerard en Frans Eijsink en Hennie Spekenbrink.
Maar zoals gezegd, in 1975 was het einde daar. In het voorjaar van het jaar 1975 meldde WSV zich af bij het regionale bestuur van de NUW in Haaksbergen. Sommige leiders van toen hebben nog een doos met bekers op zolder staan. Sommige wandelaars hebben ergens in een la nog medailles liggen. Foto’s van een netjes in het gelid wandelende groep Wegdammer meiden zijn hier en daar nog in een plakboek terug te vinden. En in menig trouwalbum zitten nog de foto’s van de erehaag met in keurig tenue geklede meisjes die hun leidster en haar kersverse echtgenote een eervol begin lieten beleven van hun trouwdag.

PS. We hebben geprobeerd zoveel mogelijk namen van leidsters, bestuursleden en verzorgers /-sters op te sporen. Er moeten er nog meer zijn.
Stuur een bericht met eventuele aanvullingen of opmerkingen naar redactie@wegdamnieuws, dan vullen we het verhaal over WSV graag daarmee aan.

Hieronder nog veel meer foto’s en knipsels. Het geeft een mooi beeld van een grote vereniging uit het dorp en omgeving in een andere tijd.