Wie anders dan Bennie Brummelhuis ontrafelde het mysterie
Onlangs stuurde een lezer van Wegdamnieuws de bovenstaande foto met de vraag:
“Hallo Wegdamnieuws, kunnen jullie achterhalen welke plek en woning dit is? Moet op de weg liggen van Goor naar Hengevelde zoals onderaan de foto te lezen is”.
Wie anders dan Bennie Brummelhuis ontrafelde het mysterie:
Als reactie op de vraag geplaatst op Wegdamnieuws, volgt hier een kort artikel.
Rechts op de voorgrond bij de pijl loopt de Spoelbeek. Hierover later meer.
De foto: “Goor, Weg naar Hengevelde”, werd circa 1900 genomen door een fotograaf in dienst van het bedrijf S.Bakker Jz. Koog-Zaandijk.
Alvorens de foto zelf te bespreken, wordt er eerst even aandacht geschonken aan de uitgever en drukker van deze ansichtkaart. Lodewijk van Duuren uit Zoetermeer, schreef in een artikel voor de Historische Vereniging Koog-Zaandijk het volgende: “S. Bakker Jz. staat voor Simon Bakker Janszoon geboren op 17 december 1872 in Zaandijk en overleden 19 mei 1930 in Amsterdam. Hij is de oprichter van de uitgever en drukkerij S. Bakker Jz. in Koog aan de Zaan op de grens met Zaandijk”.
De fotograaf stond destijds op de huidige Hengevelderstraat en keek in de weg die nu Iependijk heet. Het pand rechts is café Reiners, dit werd ook wel het Dobbenhuis genoemd. Nu staat hier het Chinees restaurant Wing Wah. Bron: Goor vroeger en nu, geschreven door J. Wondergem.
Op de foto: “Goor, Weg naar Hengevelde”, en de topografische kaart ziet men bij de rode pijlen een gedeelte van de Spoelbeek. Deze beek werd vaak de “Speuling” of “Speulbekke” genoemd. Het is vrijwel zeker dat de Spoelbeek reeds in de Middeleeuwen werd gegraven. Dit is weliswaar niet volledig te bewijzen, maar het is wel uitermate waarschijnlijk. Op een oude kaart staan de grachten afgebeeld rondom de beide stadskernen van Goor. Deze kaart werd circa 1560 vervaardigd door de cartograaf Jacob van Deventer. De gracht die om het Schild lag, kon volgens deze kaart niet gespoeld worden. Dit is vreemd want stilstaand water gaat stinken. Daarentegen kon de gracht rondom de huidige Hofkerk wel worden gespoeld. Nu is er een goede verklaring voor het ontbreken van deze beek op voornoemde kaart. Dit was namelijk een militaire kaart getekend in opdracht van Philips II, koning van Spanje. De Spoelbeek bij de huidige Hofkerk was van strategisch belang, terwijl de Spoelbeek bij het Schild militair gezien niet relevant was. Jacob van Deventer heeft de Poolsbeek dus ook niet afgebeeld, terwijl deze destijds wel aanwezig was.
Goor kreeg in 1263 stadsrechten. Waar rook is, is ook vuur. Met andere woorden: als Goor in 1263 stadsrechten kreeg, dan zal er ook wel een grachtenstelsel zijn geweest. Goor was in de 13e eeuw namelijk een belangrijke stad, omdat daar de Bandijk lag. Dit was een weg die het mogelijk maakte het moeras tussen de Herikerberg en Goor te doorkruizen.
In “Goor, dat is Mien plaetske” staat op pagina 39 vermeld, dat de Spoelbeek in 1922 werd gedempt. Hierdoor ontstond het Prinses Julianaplein. Door de toename van het verkeer werd de Hengevelderstraat verbreed. Het Prinses Julianaplein moest hierdoor wijken. Hoewel de naam Julianaplein nog voortleeft, is het plein zelf nu ook verleden tijd.
Benny Brummelhuis
