Kersttoespraak burgemeester Ellen Nauta
Vorig jaar toen ik met u mocht spreken, verwachtten we dat we nog even moesten doorbijten en wij dan in staat waren om de situatie rondom Corona weer te normaliseren. Helaas is die verwachting niet uitgekomen. De situatie is niet normaal geworden en is in veel opzichten zelfs verergerd. Opnieuw is de druk op de zorg hoog opgelopen, niet alleen in de ziekenhuizen, maar ook in de verpleeghuizen, bij de thuishulp en onze mantelzorgers. Opnieuw moeten ondernemers al hun creativiteit aanwenden om hun bedrijf en hun werknemers op de been te houden. Opnieuw is de cultuursector uit het lood geslagen en wordt de honger naar een mooie voorstelling of tentoonstelling steeds groter. En opnieuw liggen politie en brandweer onder vuur terwijl zij gewoon hun werk doen.
Ik weet niet hoe het met u is, maar mijn gemoed wordt zwaarder en is niet altijd goed uit te leggen. Enerzijds een enorme trots dat wij het keer op keer met elkaar redden, dat onze gemeenschap veerkrachtig blijkt. Anderzijds de steeds toenemende zorg over onze ouderen, onze jongeren, onze ondernemers, al onze hulpverleners. Hoeveel kunnen zij nog dragen?
U weet inmiddels dat ik katholiek ben opgevoed en de katholieke sociale leer een belangrijk onderdeel van die opvoeding was. De tijd waarin wij nu leven is in veel opzichten absoluut niet vergelijkbaar met de tijd waarin de leer is ontstaan: het einde van de 19e eeuw waarin de kloof tussen rijk en arm als gevolg van de opkomst van de industrie steeds verder groeide. Maar toch denk ik zeker nu vaak aan mijn opvoeding. Ook in het besef dat deze kijk op de wereld niet voorbehouden is aan de katholieken, maar aan alle godsdiensten en alle levensovertuigingen.
Het gaat dan om de bonum commune, de voorwaarden die nodig zijn om zowel de mens als de gemeenschap te laten floreren en het algemeen welzijn te versterken. Dan gaat het niet alleen om de vervulling van de eerste levensbehoeften, zoals eten, wonen en onderwijs, maar ook om rechten en plichten, om gewetensvrijheid, godsdienstvrijheid, het recht op menselijke waardigheid en om solidariteit.
Iedereen zoekt houvast in het leven, zoekt naar zaken en mensen die het leven de moeite waard maken, die er betekenis aan geven. Maar dat dit zoeken zulke verschillende vormen aanneemt en de coronacrisis de verschillen zo uitvergroot, dat doet telkens verbazen. Het lijkt erop dat niet alleen de kloof tussen rijk en arm groter wordt, maar ook de kloof tussen overheid en inwoners, tussen gevaccineerden en niet gevaccineerden, tussen roependen en zwijgenden.
Waarom? Hoe is dat te verklaren? In onzekere tijden grijpen de meesten van ons naar vertrouwde wegen en waarden omdat dit ons houvast geeft. Voor mij is dat die opvoeding. Zijn wij doorgeslagen in onze aandacht voor het welzijn van het individu, zonder ons meer druk te maken over het welzijn van de gemeenschap. De bonus commune? Laten wij al onze rechten gaan boven onze plichten? Is de vrijheid van de een niet langer begrensd door de vrijheid van de ander en de vrijheid van de gemeenschap? Zijn wij teveel een verzameling van ikjes geworden?
Alles zal een deel van de waarheid bevatten en dat maakt het ook zo ingewikkeld. Want hoe kunnen we rechten en plichten wegen? Waar liggen de grenzen van het individu, niet alleen ten opzichte van het andere individu, maar ook ten opzichte van de mensen om ons heen, onze gemeenschap.
Het gesprek hierover is al ingewikkeld genoeg, zonder dat het ook nog eens wordt gehinderd door steeds kortere lontjes, door het gebrek aan respect naar elkaar toe, door de onzichtbaarheid en onhoorbaarheid van de vele mensen die zich niet meer willen of durven uitspreken.
Misschien helpt het om terug te keren naar de betekenis en waarde van het kerstfeest. De geboorte van een onschuldig kind dat geboren werd om ons te helpen. Zijn woorden blijven hun kracht behouden en kunnen ons ook de uitweg bieden uit de situatie waarin de rechten van het individu belangrijker zijn geworden dan de rechten van de gemeenschap, waarin er geen plichten meer lijken te bestaan.
Jezus had graag de onzichtbaren, de maatschappelijk uitgeslotenen om zich heen. Omdat deze gezien en gehoord moesten worden. Omdat hij voortdurend op zoek wilde zijn naar hen. Wat zou het goed zijn als wij zijn voorbeeld zouden kunnen volgen. Niet de meest eenvoudige weg, maar het welzijn van onze gemeenschap moet het toch waard zijn om naar de onzichtbaren en maatschappelijk uitgeslotenen te luisteren en naar hen op zoek te gaan. Wij moeten elkaar van zoveel waarde vinden dat wij naar elkaar willen luisteren, elkaar willen begrijpen en elkaar willen helpen.
In deze dagen helpt het ons hopelijk om ons die boodschap van Jezus te herinneren. En ons te beseffen dat het een uitweg kan bieden uit de crisis waarin onze samenleving terecht is gekomen, die verder gaat dan alleen Corona. Wij zijn geen verzameling van ikjes, wij zijn een gemeenschap waarin iedereen een plaats heeft, waarin iedereen welkom is, waarin we elkaar aanspreken op onze rechten en plichten en bereid zijn om grenzen te stellen aan elkaar en naar elkaar te luisteren. Laten we elkaar gunnen om op die manier het samenleven weer opnieuw te ontdekken.
Ik wens u een Zalig Kerstfeest en een Gezegend Nieuwjaar. Dat wij onze gemeenschap sterk en levend mogen houden.
