De boeren laten zich horen en zien: “Arrogante opstelling van de overheid”

Het is je vast niet ontgaan, de boeren protesteren in het gehele land. Zo ook tussen Goor en Hengevelde, waar tientallen trekkers langs de weg stonden gisteren. Een zichtactie van enkele lokale boeren en loonbedrijven zoals Geurs en Pelle.
Eén van de lokale kartrekkers in de actie is Karel Smit, die ook actief is bij de zichtactie net buiten het dorp. We vroegen Karel naar de boerenprotesten en diverse zaken die daarbij komen kijken.

Ben je niet bang dat de boeren nu aan goodwill moeten inleveren na al die acties? Karel hierover: “Ik denk dat de goodwill alleen maar groter wordt omdat het voor steeds meer mensen duidelijk wordt hoe arrogant de opstelling van de regering is. En dat in een land dat groot is geworden door het poldermodel.”

Wat vind je van de actiebereidheid in Hengevelde en Bentelo? “Ik vind dat de actiebereidheid groot is ieder op z’n eigen manier.  De één gaat met de trekker de weg op om actie te voeren. Of bijvoorbeeld zoals gisteren een zichtactie langs de weg.”

Wat maakt het dat jouw actie bereidheid zo groot is? “De actiebereidheid is groot omdat we als landbouw al zoveel reductie hebben bereikt. Verder wordt er totaal voorbij gegaan aan eventuele technische oplossingen en dat in een land dat zich graag ziet als een kenniseconomie.”

Vindt je ook dat er wel iets moet gebeuren bij de manier van boeren, of heb je er helemaal geen begrip voor? “Het mag duidelijk zijn dat de overheid met de handen in het haar zit omdat er eigenlijk geen huis, weg of vliegveld gebouwd mag worden maar iedereen zal evenredig een bijdrage moeten leveren om samen tot een oplossing te komen. De landbouw is al vele jaren in ontwikkeling waarbij het steeds milieuvriendelijker en  diervriendelijker wordt. Ook is er steeds meer aandacht voor natuurbeheer. We willen in ons land graag voldoende, veilig en betaalbaar voedsel en dat laatste kon nog wel eens een probleem worden als ze deze plannen uit willen voeren.

Wat maakt je het meest boos van alles? “Het meest boos wordt ik op dit moment van de kortzichtige arrogante opstelling van de overheid”, besluit Smit.

De gevolgen van de boerenprotesten zullen al snel merkbaar zijn in de supermarkten. Tientallen distributiecentra van verschillende supermarktketens hebben te maken met trekkers en boeren voor de deur. Vooral de schappen met versproducten zullen vandaag leger zijn dan normaal vanwege de protesten rondom veranderde stikstofdoelen.
Pieter Omtzigt is hierover duidelijk: “Iedereen doet net of de wet met de stikstofdoelen gewijzigd is. Dat is niet het geval: de Kamer heeft twee beleidsbrieven behandeld en de regering doet net alsof de wet gewijzigd is. Dat heeft grote gevolgen: bij een beleidsbrief had ik maar 3 minuten spreektijd (bij wetgeving: onbeperkt), bij een beleidsbrief is er geen begroting (dit kost 20 miljard!), geen Raad van State advies, geen publieke consultatie, helemaal niets.”

Dit stikstofplan is een van de grootste operaties van dit kabinet. Daarom moet er alsnog een uitvoeringstoets, een normale begroting en inspraak komen. Dat hoort gewoon bij een zorgvuldig democratisch proces.
Daarom dien ik deze spoed vragen in vanochtend:

Vragen van het lid Omtzigt aan de Minister-President, de minister van Stikstof en de minister van Landbouw over de bemiddelaar in het stikstofdossier en de juridische status van de stikstofplannen

1. Bent u bekend met artikel 1.12a van de wet natuurbescherming die luidt:
1. Het percentage van het areaal van de voor stikstof gevoelige habitats in Natura 2000-gebieden waarop de depositie van stikstof niet groter is dan de hoeveelheid in mol per hectare per jaar waarboven verslechtering van de kwaliteit van die habitats niet op voorhand is uit te sluiten, bedraagt:
a.in 2025: ten minste 40%;
b.in 2030: ten minste 50%;
c.in 2035: ten minste 74%.
2. De in het eerste lid bedoelde omgevingswaarden zijn resultaatsverplichtingen.
2. Bent u bekend met uw eigen voornemen om de doelstelling van 74% reductie naar voren te halen naar 2030 in het regeerakkoord en het feit dat de stikstofkaart en de doelstellingen in het nationaal programma van 10 juni ook gebaseerd zijn op 74% reductie in 2030 en niet op 50% reductie in 2030?

3. Klopt het dat op het dit moment geldend recht is dat de reductiedoelstelling in 2030 50% bedraagt en dus niet 74%?

4. Kunnen provincies gedwongen worden om mee te werken om doelen te halen die niet in de wet staan? Zo ja, op basis waarvan kunnen zij daartoe gedwongen worden?

5. Bent u ervan op de hoogte dat wanneer u een wetswijziging voorstelt – in lijn met het regeerakkoord – dat er dan allerlei consultatiemechanismes en checks en balances in werking treden, waardoor fouten uit plannen gehaald worden en er serieuze inspraak mogelijk is, bijvoorbeeld door
– Een (verplicht) advies van de Raad van State (dat bij de vorige wetswijziging van de doelen over stikstof zeer kritisch was)
– Publieke consulatie van de wetgeving
– Openbare beslismemo’s over de belangrijkste punten en overige adviezen
– Een uitvoeringstoets
– Een begroting (met de stikstofreductie zit een compensatie/uitkooppakket van 20 tot 25 miljard euro)

6. Bent u ervan op de hoogte dat de regeringspartijen door net te doen alsof ze wetgeving door de Kamer gehaald hebben, maar daar twee beleidsbrieven voor gebruikt hebben en de oppositiepartijen feitelijk beperkt hebben in hun spreektijd tot 6 minuten (en afsplitsers tot 3 minuten), waardoor van een feitelijke weging of inhoudelijke behandeling van de voorstellen geen sprake kon zijn (aangezien er in een wetgevingsoverleg en of een normale wetsbehandeling geen spreektijdbeperkingen zijn en er dus diepgaande vragen gesteld kunnen worden over deze belangrijke en zeer dure plannen)?

7. Hoe beoordeelt u zelf het feit dat u, tegen alle beloftes na de val van het kabinet-Rutte3 in, eerst een maand bent gaan onderhandelen met de coalitiefracties, brieven heeft voorgelegd aan coalitie-Kamerleden, die ze mochten aanpassen, een kaart heeft voorgelegd aan de coalitie-Kamerleden, voordat u, met behulp van de aldus gecommitteerde coalitiekamerleden, de perspectiefbrief (zonder perspectief) en de nota (met waardeloze kaart) aan de Kamer gestuurd heeft en die er daar binnen drie weken doorheen is gejast?

8. Heeft bemiddelaar Johan Remkes – die zelf in zijn stikstof advies adviseerde om de doelstelling aan te scherpen naar 74% in 2030 en onder wiens leiding als informateur dat ook letterlijk in het regeerakkoord terecht kwam – de opdracht om vast te houden aan het beleid van de regering, dat niet in de wet staat (74% reductie in 2030) of aan de wet (50% reductie in 2030) of krijgt hij enige ruimte?

9. Indien dhr. Remkes enige ruimte krijgt van de regering, deelt u dan de mening dat hij, gezien zijn eerdere standpunten, zijn rol als voorzitter van het adviescollege stikstofproblematiek en als informateur van het kabinet dat het hele advies heeft overgenomen, weliswaar duidelijk de inhoudelijke kennis en het nodige gezag heeft, maar niet als geheel onafhankelijk en onbevooroordeeld gezien kan worden?

10. Bent u bereid om, nu er nog zeker zes weken zullen verstrijken voordat de gesprekken gaan beginnen de volgende zaken te doen voor half augustus:
a. De twee brieven ter publieke consulatie voor te leggen gedurende zeg drie weken en de input te verzamelen en te publiceren?
b. De raad van State om een advies te vragen, bijvoorbeeld over de vraag of deze procedure voor het maken van beleid waarvoor 25 miljard gereserveerd is, wel op een adequate manier verloopt?
c. Een begroting te maken wat deze plannen gaan kosten?
d. Een uitvoeringstoets opstellen?
e. Het gehele voorstel voor te leggen aan organisaties die geconsulteerd zouden worden als dit een wetswijziging zou zijn, zoals de provincies (IPO) en de vertegenwoordigers van de landbouw (zoals LTO).
f. De Algemene Rekenkamer een oordeel te vragen over de rechtmatigheid van de al aangegane verplichtingen?

11. Staan de plannen ‘on hold’ totdat de bemiddelaar met zijn werk aanvangt? Kunt u heel precies zijn in uw antwoord als dat genuanceerd is?
12. Kunt u enig ander voorstel van een voorstel/hervorming die meer dan 20 miljard kost, waarvan de regering de kern op deze snelle wijze door het parlement geloodst denkt te hebben met zo weinig waarborgen en zonder formele wetswijziging? Kunt u uw antwoord toelichten?
13. Wat gebeurt er met de stikstofplannen indien een nog in te dienen wetswijziging om de stikstofdoelen aan te scherpen naar 74% in 2030 sneuvelt in de Tweede Kamer of de Eerste Kamer?
14. Kunt u deze vragen een voor een beantwoorden? En kunt u zoveel mogelijk vragen (waaronder de vraag of u bereid bent adviezen te vragen) voor woensdagavond 6 juli 19.00 uur, zodat de Kamer nog kan besluiten om hier donderdag 7 juli over te debatteren, als u bijvoorbeeld niet bereid bent om de relevante adviezen op te vragen?