Grote Wegdamse gezinnen, aflevering 5 – familie Jannink
Zestien kinderen, dat is heel veel. Kom daar anno 2018 nog eens om. Vier kinderen lijkt tegenwoordig zo ongeveer het maximum te zijn. Gerhard Jannink en zijn vrouw Dina kregen er echter zestien. Een record in Hengevelde en omstreken, maar niet in Twente. In Tilligte had je in de vorige eeuw een gezin van twintig kinderen. En ook daar waren het net als bij de Janninks allemaal eenlingen.
Op een mooie zondagmorgen in april kwamen de drie broers en vier zussen Jannink die nog onder ons zijn, bij elkaar ten huize van Louis. Hij woont in het centrum van Hengelo, de stad waar ook zijn zussen Truus en Marga wonen. Het werd een gezellige bijeenkomst. Hier de weergave van het gesprek over het wel en wee van het alom bekende grote gezin Jannink alias ’n Fraans.
(Foto van 8 mei 1971 tgv huwelijk Bennie met Annie Kiezenbrink. Muv Bennie staan de kinderen erop, waarvan sommigen met partner. Vlnr Joke & Hennie, Marga, achter haar Annie & Bennie, naast Marga Diny, dan Truus, Agnes & Wim, Marietje & Jan, Willy & Ria, Tonnie, Nico, Annie & Marinus, Louis, Jo, Theo en Jo's man Gerard)
'Ons ouderhuis was was nooit op slot'
Ergens in de jaren zeventig. De Toer de Fraans is klaar voor vertrek. Rechts lost Johan de Witte (Sjors) het startschot. Vlnr Willy Escher, Bennie, Gerard Wegdam, Marinus, Louis, Hennie ter Braak, Hennie, Theo, Bennie Boerhof, Wim, Tonnie, Jan en Jannink senior.
We praten over de tijd dat de Janninks al volwassen waren. Ieder ging toen alweer zijns of haars weegs, maar eerst gaan we terug in de tijd, naar de eindjaren dertig, de jaren veertig en vijftig toen het gezin bijna elk jaar groter werd. Hoe behielden Dina en Gerhard het overzicht? Truus vertelt dat de kinderen destijds elkaar opvoedden. ‘Zo ging dat toch in de grote gezinnen van toen. Bij ons was Annie als oudste zo ongeveer onze tweede moeder.’
De jongens gingen allemaal een paar jaar naar Kruders in Wiene, naar het ouderhuis van Dina. ‘Ik zie me nog voor op de bok zitten van mijn oom als hij meel ging halen bij de firma Distel’, vertelt Bennie (foto rechts).
Straf kregen ze dan ook zelden. Louis herinnert zich wel dat Gerhard hem een keer achterna heeft gezeten. ‘Ik heb me toen verstopt in het maisland’, weet hij nog.
Vader Gerhard was lid van het zangkoor, Dina was ook zeer gelovig en daardoor hebben ze heel wat uren doorgebracht in de kerk. ‘Zondags naar de mis, naar het lof, door de week naar de schoolmissen. ‘En’, zegt Bennie, ‘ik heb mijn moeder regelmatig horen zeggen dat het tijd was om weer eens te gaan biechten.’
Het wordt tijd dat de achttien Janninks een voor een worden voorgesteld, dan weten we beter over wie we praten. Allereerst de beide ouders
Losse opmerkingen van alle kanten geven nog een beter beeld van Jannink senior. Hij rookte Hofnar sigaren, pruimde op Kentuck tabak en werkte jarenlang mee aan het beroemde Zomerfeestenonderdeel ‘In en om de Boerderij’.
Ria: ‘Elke donderdagmorgen kwam hij bij mij op de koffie.’
Diny: ‘Hij was altijd goed te pas.
Truus: ‘We hadden nog geen televisie. We deden veel spelletjes, dammen, kaarten en zo. Mooie tijd was dat.’
Dina is geboren op 22 mei 1910 in Wiene en was de oudste van een gezin van twaalf. Ze hield van het boerenwerk, zo vertellen de kinderen. Eigenlijk deed ze dat liever dan het werk in de keuken. Uiteraard was ze altijd druk met de kinderen. Zoals al gezegd was ze duidelijk aanwezig, stak ze haar mening niet onder stoelen of banken. Ze drukte duidelijk haar stempel op de gang van zaken, had thuis de leiding. Ze stond ook bekend om haar mooie uitspraken. “Hee kik met n gezich van oole lappn” of “De ene kreeje wil n aander n zwart gat neumn” of “Al dat blote op de tv, ik kiek nog lever ne koo veur t gat”.
Onder het poetsen van stapels schoenen, zong ze het ene lied na het andere. De Janninks vormden een muzikale en sportieve familie, dat zal in het overzicht van de zestien kinderen ook regelmatig terugkomen.
We lopen de zestien kinderen een voor een langs. Veel Hengeveldenaren kennen hen wel. De meeste Janninks doen graag mee aan het gemeenschapsleven.
Zeven van de tien broers zijn intussen al uit de tijd. Zij en de zussen Annie en Jo zijn hen veel te jong ontvallen, bijna allemaal met als oorzaak kanker.
Louis: ‘De leefstijl van de familie, de genen en bij sommigen de stress maken ons kwetsbaarder.’
Marga: ‘Dat we de een na de ander hebben moeten missen door kanker, heeft een grote impact gehad op ons. Ik zie Tonnie nog zitten in Amsterdam bij de behandelende arts. Heel droevige momenten waren dat.’
‘Of we bang zijn dat ons hetzelfde overkomt? Nee’, zegt Marga, ‘ik geniet van het leven en laat er mijn wijntje niet om staan.’
De oudste van het stel was Jan. Hij is in 1936 geboren en overleden op 8 december 2001. Hij was getrouwd met Marietje Ottenschot, die ook al overleden is. Ze kregen vier kinderen en zeven kleinkinderen. Jan was meelhandelaar, hij vertegenwoordigde de firma Hendrix. Ook was hij schapenhouder. Het was een rustige man. Hij had belangstelling voor de politiek en vooral van de agrarische sector. De aanwezigen hebben sterk de indruk dat hij graag boer was geworden, maar dat was niet mogelijk. Jan de beste voetballer van de familie, jarenlang speelde hij in WVV 1. Hij werd destijds ook een aantal keren opgeroepen voor de toenmalige Twentse selectie.
Annie (van 27-7-1937) en Jo (van 7-3-1940) zijn overleden. Het waren twee zorgzame zussen. Annie was getrouwd met Bennie Boerhof en woonde in Rietmolen. Ze hebben drie kinderen en zeven kleinkinderen. Op 28 augustus 2010 is ze gestorven.
‘Annie was een lieve, rustige vrouw, ze leek op pa’, zegt het zevental. Andere opmerkingen over haar: Ze werkte als hulp in de huishouding een tijdje bij de buren Jan en Dina ten Dam, ze was kraamverzorgster en ook heeft ze gewerkt bij de firma Wegdam Eieren. Ze speelde mondharmonica en ook was ze bekend als keepster van WHC 1.
Jo is op 17 april 2007 overleden, bijna 13 maanden na haar man Gerard.
Gerhard (21-10-1938) was vrijgezel. Hij was boer op het ouderhuis. Hij is op 11 december 2002 overleden. Iedereen kende hem onder de bijnaam Mambo. Hij was in zijn jonge jaren een tijdje boerenknecht bij Goorhuis. Toen hij een jaar of negentien, twintig was kwam hij thuis op de boerderij. Gerhard heeft het in het leven niet altijd gemakkelijk gehad, maar het zevental bewaart goede herinneringen aan hem ondanks zijn ups en downs. ‘We hadden veel zorgen over hem’, zegt Louis. Jo en haar man Gerard en de broers en zussen hebben de laatste jaren van zijn leven veel voor hem gedaan.
Hennie (links) is de oudste van het aanwezige zevental. Hij is 77 en woont in Hengevelde. Hij en zijn vrouw Joke Vehof hebben twee kinderen en zeven kleinkinderen. Hij was vroeger metselaar en was jarenlang bij WVV een goede linksbuiten. Hennie is ondanks zijn broze gezondheid een opgewekte, aardige man. Hij heeft het niet gemakkelijk na een paar tia’s.
Bennie: ‘Mijn broer was vroeger nogal ondeugend. We hebben veel beleefd met hem. Ik herinner me dat hij met zijn Kreidler uit de bocht vloog en in de beek terechtkwam.’
Bennie zelf is 75. Hij is getrouwd met Annie Kiezenbrink. Ze wonen in Markvelde, in het Kagelinkbos. Ze hebben twee kinderen en vier kleinkinderen. Bennie was metselaar en ook een technisch goede voetballer bij WVV. Hij is lid van het herenkoor en is op tentoonstellingen succesvol met mooie siereenden.
In zijn jeugd heeft hij veel werk verzet op de boerderij van het ouderhuis. Elke morgen hielp hij mee met het melken van de koeien. ‘Schrijf ook nog even op dat hij in en om het huis alles zo perfect op orde heeft en ook dat hij heel secuur is op zijn kleren’, roepen de aanwezige zussen.
Marinus (7-3-1944) is overleden op 26 januari 2009. Hij was getrouwd met Annie en woonde in Neede. Ze hebben twee kinderen en vier kleinkinderen. Hij heeft heel lang als plaatwerker bij Garage Hartgerink gewerkt en stond bekend als een echte vakman. Marinus was ook een bekende autocrosser. Hij heeft heel wat wedstrijden gewonnen, zijn prijzenkast was overvol. Hij kon rake, humoristische opmerkingen maken en hield op zijn tijd van gezelligheid. Van Normaal en de Shadows was hij fan.
Theo (17-10-1946), bijgenaamd Tom, woonde in Hengevelde. Hij was vrijgezel, was werkzaam in de bouw en was jarenlang betrokken bij WVV. Ook was hij vele jaren een trouwe helper van broer Tonnie op de boerderij. Theo is op 66-jarige leeftijd overleden op 30 juli in 2013.
In Goor woont Ria (foto links), ze is 70 jaar. Ze deed haar opleiding voor gezinsverzorgster in Nijmegen. Ria werkte in de gezinszorg in Delden tot ze trouwde met Willy Escher. Ze hebben drie kinderen en acht kleinkinderen. Ria is een heel goede oma en gastvrouw en heeft altijd een duidelijke mening. ‘Ze is recht door zee’, zeggen de anderen, ‘het gezegde zo moeder zo dochter is duidelijk van toepassing op haar.’ Ook vertellen ze dat Ria altijd voor iedereen klaar staat. Bij WVV kennen ze haar ook, want zij en Willy missen haast geen thuiswedstrijden. Daarnaast kunnen ook de sportende kleinkinderen op een bezoekje van hun oma rekenen.
Truus is 68 en woont in Hengelo. Ze heeft een latrelatie met Marian. Ze is gepensioneerd en werkte meestal in de bediening, waaronder jarenlang in de keuken van een klooster in Velp. Truus houdt van humor, haar gulle lach is vaak hoorbaar.
Diny (foto rechts) is 67 en woont in Delden. Ze werkte eerst bij Ten Duis & Escher en vanaf haar achttiende bij Très Chic. Diny is getrouwd met Hennie ter Braak die eind mei jongstleden aan kanker is overleden. Ze hebben drie kinderen en vijf kleinkinderen. ‘Diny is lief en attent. Ze lijkt het meest op onze pa, ze is de rust zelve’, zeggen de broers en zussen. ‘Maar ze geeft op tijd en plaats heus wel haar mening.’
Marga is 60. Ze is getrouwd met Albert ten Dam. Ze wonen in Hengelo en hebben drie kinderen. Marga werkt in de zorg en lijkt op haar moeder. Het is een gezellige vrouw. Bij haar staat de deur altijd open. Ze is sociaal en muzikaal. Bij de muziekvereniging De Eendracht speelt ze trompet en ze doet ook nog aan midwinterhoornblazen. Afgelopen 1 december was Marga 40 jaar als ziekenverzorgster in dienst van Carint-Reggeland.
LOUIS/TONNIE
Louis (foto links) en Tonnie zijn de nummers 13 en 14 in de rij. Ze schelen ruim een jaar. Louis (66) woont in Hengelo. Hij is over het algemeen een opgeruimd mens. ‘In huis en hoofd’, zegt hij. Hij gaat gemakkelijk met mensen om, wat deels ontstaan is in de jaren dat hij met zijn vader melk ventte bij de mensen. Later speelde menselijk contact ook een belangrijke rol in zijn werkzame leven. Louis is eigenzinnig, sociaal en gastvrij.
Zus Ria zegt: ‘Met Louis erbij verveelt het leven nooit.’
Als jongen was hij thuis al erg bedrijvig met konijnen en krielkippen. Organiseren vond en vindt hij leuk. Om enkele voorbeelden te noemen: In zijn jonge jaren regelde hij bands en optredens bij Veehof en Pierik. Anno 2018 maakt hij al een jaar of dertien deel uit van het bestuur van Kunsten op Straat Hengelo. Hij begon zijn werkzame leven als bediende in een supermarkt in Neede. Daarna was hij bijna drie jaar vestigingsmanager bij EVRO Uitzendbureau met als motto: “We hebben een baan voor u of we zoeken een baan voor u”, totdat hij zelf weer een baan moest gaan zoeken. In Hengelo was hij eerst tien jaar verzekeringsagent en daarna had hij tien jaar een eigen assurantiekantoor. Inmiddels is hij gepensioneerd en rijdt alweer een aantal jaren met veel plezier voor Taxi Brookhuis.
Hij was getrouwd met Agnes Kruders uit Goor. Ze kregen twee kinderen, maar het huwelijk hield geen stand. Sinds een jaar of dertien heeft hij een latrelatie met Elly.
Tonnie speelde vele seizoenen in het eerste elftal van WVV. Hier het kampioenselftal in 1978. Onderste rij vlnr Leo Kiezenbrink, Jasn de Witte, Johan Velthuis, Sepp Bader, Clem Kiezenbrink, Tonnie Jannink, Jozef Goselink, Jan Pierik. Boven: Henk Renssen, Hennie Wegdam, Gerrit Broekkamp, Alphons Assink, Marinus de Wit, Jan Hendriks, Richard Assink, Harrie Spijkerman en Nico ter Doest
Tonnie (8-11-1953) was een uitstekende tegelzetter en runde later ook de boerderij. In 2008 bouwde hij een nieuwe boerderij, schuin tegenover zijn ouderhuis. ‘Daar had hij later spijt van’, weet Louis.
Tonnie was getrouwd met Gerda Hollink, was vader van vier kinderen en opa van één kleinkind. Inmiddels is Gerda oma van vier kleinkinderen. Ook Tonnie was een goede voetballer. Hij was mede daardoor een bekende Hengeveldenaar.
Gevoel voor humor had hij ook. ‘Maar’, zegt Louis, ‘het was soms ook een enorme schroevmdreier. Dan wist je niet of je hem bij de kop of bij de kont had.’
‘En dat was niet altijd prettig’, vullen Diny en Ria aan.
Ook was Tonnie een fanatieke Feyenoord-fan. En nog iets, hij had altijd een geheime zender op staan. Tonnie is overleden aan kanker op 12 november 2012.
OP 4 augustus 1955 werd Nico geboren. Hij is helaas maar achttien jaar geworden. In de nacht na zijn 18e verjaardag is hij bij Eibergen dodelijk verongelukt. Dat was op 5 augustus 1973. Aan het fatale auto-ongeluk in die zondagnacht van 1973 heeft waarschijnlijk iedere Hengeveldenaar die van voor die tijd is, nog herinneringen. Nico was op slag dood, Harrie Brughuis ook. Richard Diepenmaat heeft nog enkele dagen geleefd, maar overleed ook. ‘Toen we terugkwamen van de begrafenis van onze Nico, hoorden we dat Richard overleden was. Hij lag in Enschede in het ziekenhuis’, zegt Marga.
Bestuurder Henk Rouwenhorst uit Markvelde was nagenoeg ongedeerd. Het zevental vertelt waar ze waren op de dag die ze nooit vergeten. Marga was op tienertoer, Truus had zich kort daarvoor gevestigd in Oosterbeek, Bennie hoorde het in de vroegmis, de anderen waren in hun eigen huis toen ze per telefoon de vreselijke tijding kregen van het ongeluk.
Harrie Brughuis was afkomstig uit Bornerbroek, maar woonde in bij de familie Waanders. Hij voetbalde bij WVV. De jongens waren uit geweest naar Eibergen. Op de terugweg botsten ze in volle vaart tegen een boom. De gevolgen waren dus vreselijk, het hele dorp was van streek. Zelden maakte het dorp zo’n rampzalige gebeurtenis mee.
‘Nico was een vriendelijke, vrolijke jongen die er goed uitzag en die veel belangstelling had voor het vee op onze boerderij’, vertelt Louis. ‘En hij hield van muziek. Hij en ik lagen op dezelfde slaapkamer.’
De zestien kinderen zijn voorgesteld. Een megagroot aantal. Niet vaak werden in de vorige eeuw zoveel kinderen in één gezin geboren. Zestien keer op rij is moeder Dina zwanger geweest, twaalf jaar van haar leven. Ria: ‘Ma heeft me wel eens verteld dat ze eigenlijk na mijn geboorte wilde stoppen met kinderen krijgen. Maar het kwam er daarna toch nog weer van. Er kwamen er nog zes bij.’
Louis: ‘Het geloof speelde daar ook een rol in.’
Bennie: ‘Ik vind het heel knap hoe ze het allemaal gedaan hebben. Hoe ze ons opgevoed hebben, daar neem ik mijn petje voor af.’
Diny: ‘We hadden elkaar en dat was fijn. Ik heb er geen trauma aan overgehouden.’
Ria: ‘En als er wat is, praten we het uit.’
Louis: ‘We hebben steeds een harmonieus gezin gehad. Nog altijd.’
Marga (foto links): ‘Ik ben er trots op wat iedereen gedaan en bereikt heeft. Qua werk en met andere bezigheden.’
Het was mooi om in een groot gezin op te groeien, zegt Ria. Ze vertelt over de Sinterklaasviering. ‘Dan stonden er 18 borden op tafel met de naam erop. Hennie en Bennie kregen de damstenen, Wim en Marinus het bord. “Samen spelen” stond er dan op.
Met Kerst aten de Janninks kalkoen. Die kwam van Boerhof of van aannemer Ten Thije.
Bennie herinnert zich dat ze tijdens de maaltijd niet allemaal aan dezelfde tafel konden zitten. ‘Twee aten er bij de naaimachine en de kleinsten zaten aan een apart tafeltje.’
Met Pasen waren de Janninks ook zeer actief. Dan was er altijd met de familie Klaver een officieuze wedstrijd over het aantal eieren dat door beide families naar binnen werd gewerkt. Het is voorgekomen dat er 300 eieren aangeschaft werden, waarbij vooral de jongens zich op de avond van de Eerste Paasdag als het eten van eieren traditiegetrouw op het menu stond, bepaald niet onbetuigd lieten. Jan had het record met 35 eieren, Gerhard werkte er 33 naar binnen, Bennie 27 en Ria bleef niet ver achter met 21 eieren op één avond. ‘We aten dan op die avond alleen eieren, verder niets.’
Al met al zijn ze van mening dat ze een plezierige tijd hebben gehad samen. ‘De verjaardagen waren altijd heel gezellig. Iedereen kwam altijd. De bruiloften waren altijd geweldig mooie feesten. Daar stonden we om bekend. Meestal waren ze bij Assink. Alleen Hennie en Wim gaven hun bruiloft bij Veehof.
Marga meldt dat ze als kind op vakantie ging naar haar zussen Annie en Jo die ze als een tweede moeder beschouwt en Truus (foto rechts) en Ria willen gezegd hebben dat ze geen van allen nooit iets tekort gekomen zijn. Het was een fijne tijd in het ouderhuis aan de Diepenheimsestraat en ook daarna toen ze achter elkaar uitvlogen.
Dina en Gerhard Jannink
ANEKDOTES
Al terugblikkend komen de nodige anekdotes over tafel. Truus herinnert zich de afdrukken van de kokosmat in haar knieën tijdens het gezamenlijke bidden van de rozenkrans. Bennie vertelt dat hij op zondag graag naar het voetbalveld ging, maar altijd de boodschap meekreeg dat hij het Lof niet moest vergeten.
‘Maar ma werd er later wat losser in, in haar opvattingen over het geloof’, zegt Diny die zich herinnert dat moeder Dina graag naar de kerk ging. “Daar kan ik even een uurtje rustig zitten”, zei ze dan. Daarna ging ze naar de winkel van Spekreijse om daar vervolgens naar achteren te gaan om koffie te drinken.’
<<Marga en Nico op de lagere school
Ze vertellen leuke verhalen over muizen in de slaapkamers. Theo werd er dan meestal bijgehaald om de muis te vangen. De bloomn op de ramen worden aangehaald. Als het winter was en streng gevroren had.
Waar die zestien zoal sliepen in het boerenhuis van ’n Fraans? Bennie: ‘Heel vroeger sliepen we op een kamer op de deel. Met zijn drieën in één bed. Marinus, Wim en ik. Hennie en Jan lagen in een stapelbed, Jan lag beneden. Gerhard en Louis lagen bij elkaar. Diny, Ria en Annie ook op één kamer. Maar soms werd er gewisseld.’
Later toen ze uit gingen, gingen vrienden en bekenden na afloop vaak mee naar huize Jannink. ‘Dan werd er koffie gedronken en gingen er nog wat eieren in de pan.’
De deur van hun huis was altijd open. ‘Die heeft nooit op slot gezeten’, zeggen ze in koor.
Intussen is het ouderhuis in andere handen. Een achterneef van de familie woont er tegenwoordig. Frank ten Dam, een kleinzoon van hun tante Anne. Ernaast wonen twee zonen van Tonnie. Tonnie en zijn vrouw Gerda hebben in de jaren negentig een nieuw huis gebouwd op een meter of vijftig van de boerderij. Daarnaast kregen Gerhard en Dina een appartementje. In 2007 besloot Tonnie aan de overkant aan de Janninksweg een boerderij te bouwen.
Bennie merkt op dat hij het jammer vindt dat het zo gelopen is. ‘Onze jeugd lag daar, aan de Diepenheimsestraat. We hebben er enorm veel plezier gehad.’ Marga sluit zich bij hem aan. ‘Wat een boel herinneringen liggen daar. Jammer.’ Ook Ria en Truus missen hun ouderhuis af en toe.
‘Het is in ieder geval mooi’, besluit Marga het vraaggesprek, ‘dat het huis zo mooi opgeknapt is.’
Middelste rij: Truus, Annie, Jo, Diny, Theo, Ria
Boven: Louis, Wim Tonnie, Marga, Bennie, Hennie, Jan
Midden: Harrie Kuipers, Gerard De Witte, Marinus de Wit, Richard Assink, Theo ten Heggeler. Onder: Gerard Spekreijse, Rudie Brinkman, Nico ter Doest, Willie Semmekrot, John Velthuis en Louis Jannink.